Święty Jan z Dukli (1414-1484), urodzony w Dukli, w rodzinie zamożnych mieszczan, był franciszkaninem i jednym z najważniejszych patronów Lwowa. Jego życie to przykład głębokiej wiary, pokory i poświęcenia dla ludzi. Po okresie życia jako pustelnik, który był czasem skupionej modlitwy i poszukiwania woli Bożej, Jan wstąpił do zakonu franciszkanów Braci Mniejszych Konwentualnych w Krośnie. Tam, dzięki swojej wiedzy i dojrzałości, szybko objął funkcję kaznodziei, co było przywilejem dla najbardziej utalentowanych duchownych.

Działalność we Lwowie

W 1444 roku Jan został przeniesiony do klasztoru św. Krzyża we Lwowie, gdzie pełnił funkcję opiekuna duchowego i kaznodziei. Jego kazania, pełne głębokiej wiary i mądrości, przyciągały zarówno wiernych, jak i duchowieństwo. Lwów, będący wówczas miastem wielokulturowym i wielowyznaniowym, szybko dostrzegł w Janie wyjątkowego opiekuna i orędownika. Jan przyciągał nie tylko katolików, ale także prawosławnych Rusinów i Ormian.

W połowie XV wieku Jan dołączył do bardziej rygorystycznego odłamu franciszkanów – obserwantów (bernardynów). Jego przejście do tego zakonu symbolizowało jego jeszcze większe oddanie prostocie życia i ubóstwu. Jako zakonnik bernardyński służył w różnych klasztorach, ale to Lwów stał się jego głównym miejscem działalności.

Kult św. Jana z Dukli

Po jego śmierci we Lwowie w 1484 roku zaczęły pojawiać się liczne świadectwa cudów za jego wstawiennictwem. Jan z Dukli był szczególnie wzywany w czasach zarazy i wojny. Jedna z legend mówi, że w czasie oblężenia Lwowa przez Bohdana Chmielnickiego i Tugaj-beja Jan z Dukli miał interweniować duchowo, chroniąc miasto przed upadkiem. Jego kult szybko się rozwijał, a wierni pielgrzymowali do miejsc związanych z jego życiem i działalnością.

W 1733 roku papież Klemens XII beatyfikował Jana z Dukli, a w 1739 roku ogłosił go patronem Polski, Litwy i Rusi. W XVII wieku Jan został uznany za patrona Lwowa, co było wyrazem wdzięczności mieszkańców za jego duchowe wsparcie.

Zabytki związane ze św. Janem z Dukli we Lwowie

Studnia i kolumna św. Jana z Dukli we Lwowie to dwa niezwykle istotne elementy dziedzictwa kulturowego i duchowego miast. 

Pierwotna studnia powstała w XV wieku na terenie klasztoru bernardynów we Lwowie, w pobliżu miejsca, gdzie według legendy po śmierci św. Jana z Dukli wytrysnęło cudowne źródło. Woda miała właściwości uzdrawiające, co przyciągało pielgrzymów z różnych zakątków Rzeczypospolitej. Między 1748 a 1755 rokiem nad studnią wzniesiono rotundę w stylu barokowym. Budowla ta, ozdobiona freskami przedstawiającymi życie świętego, stała się nie tylko praktycznym elementem zaopatrującym klasztor w wodę, ale również symbolicznym miejscem kultu. Na szczycie rotundy umieszczono rzeźbę św. Jana z Dukli w pozycji modlitewnej, która przypominała o jego duchowej roli w historii Lwowa.

W 1734 roku magnaci Żewuscy ufundowali kolumnę z figurą św. Jana przed kościołem bernardynów (obecnie cerkwią św. Andrzeja). Kolumna była dziełem znanych lwowskich artystów, takich jak Thomas Hutter lub Fabian Fesinger. Figura przedstawiała świętego w pozycji modlitewnej, z rękami złożonymi na piersi. Niestety, w latach 50. XX wieku figura została zniszczona. W 2010 roku rozpoczęto jej rekonstrukcję, a zrekonstruowana figura została ustawiona w dziedzińcu Metropolitalnej Kurii Archidiecezji Lwowskiej.

W kościele św. Andrzeja zachowały się także inne pamiątki po Janie z Dukli, w tym jego relikwie, które były tam przechowywane do zamknięcia klasztoru w 1946 roku. Obecnie znajdują się one w klasztorze bernardynów w Dukli.
 

Renowacja i współczesne upamiętnienie

Instytut „Polonika” zainicjował w ostatnich latach szeroko zakrojone prace renowacyjne, które przywracają blask miejscom związanym ze św. Janem z Dukli. W 2019 roku , rozpoczęto gruntowną renowację studni i figury świętego. Odnowiona statua, wykonana z blachy cynkowej z elementami pozłoty, wróciła na swoje miejsce. Rzeźbę oczyszczono z korozji i zabezpieczono, a kopuła rotundy została odnowiona, przywracając blask barokowym freskom. 

Znaczenie dla Lwowa

Jan z Dukli pozostaje symbolem duchowej jedności i ochrony Lwowa. Jego życie i cuda inspirowały zarówno mieszkańców miasta, jak i pielgrzymów przybywających do miejsc związanych z jego działalnością. Współczesne renowacje przypominają o jego dziedzictwie, a wydarzenia takie jak procesje z relikwiami i obchody rocznicowe podkreślają jego znaczenie w historii miasta i regionu.

Św. Jan z Dukli, patron Lwowa, pozostaje jednym z najbardziej czczonych świętych na terenie Kresów, a jego kult jest żywy do dziś, przyciągając wiernych z różnych zakątków świata.