Artykuł przypominający kwestię powstania ew. pomnika Żwirki i Wigury w Cierlicku oraz czeską reakcję na wzniesienie pomnika i nieścisłości związane z notami prasowymi dotyczącymi tego wydarzenia (Źródło: „Dziennik Polski”, Czeski Cieszyn 1934, R: 1, nr 76, s. 328, za: Śląska Biblioteka Cyfrowa).

Uwspółcześniony odczyt tekstu

Nowy szum wokół pomnika Żwirki i Wigury. 

Niesmaczna dyskusja w prasie czeskiej.

Przed kilku dniami „Dziennik Polski” doniósł, iż Komitet budowy pomnika Żwirki i Wigury w Cierlicku zamierza wznieść siłami własnymi skromny pomnik ku czci naszych bohaterskich lotników na miejscu katastrofy, odkładając na dalszy plan budowę polsko-czeskiego pomnika przy kościele w Cierlicku. Wiadomość tę podchwyciła agencja „Centropres” i w zniekształconej formie podała prasie czeskiej. Dla wyjaśnienia sprawy podajemy co następuje: Stanowisko polskie w tej sprawie jest stanowcze i niezmienione. Bezpośrednio po katastrofie cierlickiej mianowanie w tej polskiej gminie proboszcza czeskiego przekreśliło wszelkie długoletnie polskie „contra spem spero”, iż zaprzestana zostanie walka wynaradawiająca. 

Powiedzieliśmy jasno i otwarcie: dopóki nie zabierzecie proboszcza czeskiego, nie zmienicie kursu wobec nas, nie możemy razem współpracować. Dlatego odłożyliśmy do tej chwili sprawę wspólnego wzniesienia pomnika koło kościoła, a na miejscu nieszczęścia wysławimy go sobie sami. Pomnik z wami wzniesiemy wtedy, gdy na probostwie cierlickim zamianujecie proboszczem Polaka. To jest wszystko. Zajmujemy się natomiast waszymi wynurzeniami wokół tej podwójnie tragicznej sprawy. Pan P. z „Českého slova” omawia budowę pomnika bez Czechów i pisze: 

„…powinni się bardziej rachować (Polacy) z pamiątką tragicznie zmarłych lotników. Przed majestatem śmierci ustępują u wszystkich cywilizowanych narodów wszystkie spory i waśnie; tym więcej powinni to sobie uświadomić polscy działacze, którzy te spory wywołali…”. 

Tak jest, u wszystkich cywilizowanych narodów w obliczu śmierci ustają wszystkie spory i waśnie. Czyż w obliczu tragedii Żwirki i Wigury na dowód tego… mianowano proboszczem w Cierlicku Czecha? Zaiste, zadziwiający brak cywilizacji… u Polaków!! Drugim specjalistą w tej sprawie jest p. Smyczek, z domu Polak, który nawet na studia pobierał zapomogę z „Macierzy”, potem skarbnik „Schulvereinu”, a dziś „działacz” z Matice. Pan ten nic sobie nie robi z tego, że Polacy nie będą budowali wspólnie z Czechami tego pomnika, ale zapala się do tej sprawy i pisze następująco (podajemy dosłownie):

Obiema polskim bohaterom zostanie wybudowany pomnik na miejscu nieszczęścia w Górnym Cierlicku, do którego miałoby być wryto złotymi literami:
MY
ŻWIRKO A WIGURA
Osudu pohár jsme dopili
u Těrlicka
v lese jsme život svůj skončili
u Těrlicka
Těrlicko zas přistane poslední
Bůh nám určil
v Těrlicku zůstanem zvěčnění
v světle mohyl.
Než Češi-bratři zde vzdali čest
u Těrlicka
nám posvátné toto místo jest
u Těrlicka.
Kež slovo Těrlicko stanou mostem míru a bratrství-Slovanům přinese
v sobě víru

Tej treści napis i po czesku ma być wyryty w myśl pomysłu i życzenia p. Smyczka. Możnaby się śmiać z tego wszystkiego, gdyby to nie było takie bolesne. Wobec tego sami oddamy hołd naszym bohaterom i sami wzniesiemy - pomnik.