Władysław Anatol – polski abstrakcjonista i konkretysta

Przebył długą artystyczną drogę, a niektóre jego dzieła przypominają te Marca Chagalla. Władysław Anatol to artysta, którego prace trudno zaszufladkować. Pewne jest to, że intrygują i nie dają łatwo o sobie zapomnieć. W tym artykule próbujemy nakreślić sylwetkę tego wyjątkowego malarza.

Władysław Anatol (1913-2004) – brazylijski malarz i grafik, pochodzący z rodziny polskich Żydów. Jeden z protoplastów sztuki abstrakcyjnej w Ameryce Południowej. Kiedy miał 17 lat, przeprowadził się do São Paulo, gdzie przygotowywał się do zawodu inżyniera. Dopiero po ukończeniu elektrotechniki rozpoczął studia artystyczne, pod okiem Samsona Flexora i Lucy Citti Ferreira.

W połowie lat 40. Anatol stworzył obrazy figuralne i wówczas odbyła się jego pierwsza wystawa we wspomnianym już São Paulo – dominowały w niej pejzaże o wyrazistych kontrastach barwnych.  Od 1950 r. skoncentrował się wyłącznie na tworzeniu dzieł abstrakcyjno-geometrycznych, wśród których przeważały kompozycje ortagonalne.

Władysław Anatol był współtwórcą grupy Ruptura, przy czym uznawano go za najmniej „surowego” jej reprezentanta. Należeli do niej również tacy artyści, jak: Waldemar Cordeiro, Luiz Sacilotto, Kazmer Fejer czy Lothar Charoux – można powiedzieć, że zainicjowali oni brazylijski konkretyzm i dążyli do bezpośredniej relacji z rzeczywistością. Ich zdaniem wyłącznie takie elementy wizualne, jak linie, kształty i kolory można uznać za prawdziwe, ponieważ nie naśladują rzeczywistości, są jedynie sobą. Do końca życia artysta jednak nie chciał się utożsamić z jakąkolwiek formą myślenia o sztuce.

Od lat 60. artysta powrócił do figuracji, a jego prace z tego okresu charakteryzują się dużym uproszczeniem formalnym. W 1961 r. otrzymał on nagrodę na IX Biennale Sztuki i od tego momentu skierował się ku formom organicznym, odrzucając konkretyzm, który go ukształtował. Można zauważyć w jego pracach z tego okresu fantazyjne i oniryczne motywy, budowane z postaci występujących w mitach.