Wyandotte to miasto na przedmieściach Detroit, położone około 20 km od miasta przy dawnej linii kolejowej Michigan Central Railroad. Istniała w nim silna polska wspólnota, skupiona wokół trzech już nieistniejących parafii: Matki Bożej z Góry Karmel (1899–2013), św. Stanisława Kostki (1914–2013) i św. Heleny (1927–2007). Jak można przeczytać w artykule prasowym z początku XX wieku, poświęconemu początkom parafii: „[…] pierwszym Polakiem, który przybył do tej miejscowości, jest Antoni Zynger. Wyemigrował on do Ameryki po wojnie prusko-austriackiej w r. 1866 i jakimś niewytłumaczalnym trafem dotarł do Wyandotte. Tu osiedlił się, objął pracę w fabryce. W r. 1868 przybył Antoni Leszczyński z farmy do Wyandotte, trudniąc się ciesielką, później rozwożeniem materiałów, a w końcu założył sklep korzenny przy Oak i 4. ulicy […]. W r. 1870 przybywa dość sporo rodzin polskich […]”.

Pierwsza z polskich parafii powstała tutaj w roku 1899, po tym, jak zakupiono grunty, a biskup Detroit John Samuel Foley mianował proboszczem ks. Bernarda Żmijewskiego. Początkowo msze święte odbywały się w kościele pw. św. Patryka.

Parafianie dążyli do tego, żeby ich kościół miał wezwanie Matki Bożej Szkaplerznej, co nie znalazło akceptacji kurii, stąd zdecydowano się na inne – Matki Bożej z Góry Karmel. Jednak wśród parafian wciąż popularne było wezwanie szkaplerzne. I wreszcie postawili na swoim, chociaż musiało minąć sto lat. W roku 2013 parafia po połączeniu parafii Matki Bożej z Góry Karmel i św. Stanisława Kostki przyjęła wezwanie Our Lady of the Scapular.

Pierwszy budynek szkolny i sakralny wystawiono w roku 1900. Jego widok znamy z publikacji prasowych. Był to potężny gmach, na którego częściowo sakralny charakter wskazywała fasada z trójkątnym szczytem zwieńczonym krzyżem. Z czasem wokół kościoła, który stał się dla wielu centrum życia, powstała wspólnota. W szkole od 1901 roku uczyły siostry felicjanki. Podobnie jak w wielu innych parafiach, przysłowiowy miesiąc miodowy szybko się skończył i doszło do poważnego konfliktu. Tak jak w kościele pw. św. Wojciecha w Detroit spowodowało to czasowe zamknięcie parafii i przeniesienie proboszcza. Do rozłamu jednak nie doszło, sprawę udało się załagodzić i po miesiącu powołano nowego proboszcza. Ten niestety nie zagrzał długo miejsca – ciężko chory zrezygnował z funkcji po kilku dniach i niedługo później zmarł. Na tym nieszczęścia w parafii się nie skończyły. Kiedy sytuacja zaczęła się normować, wybuchła epidemia gruźlicy. W jej efekcie zmarło dwadzieścia sióstr felicjanek – młodych, około dwudziestoletnich dziewcząt, będących nauczycielkami w szkole. Dodać można jeszcze jedno, nieco późniejsze tragiczne wydarzenie. Proboszcz i wykładowca w seminarium w Orchard Lake, ks. Leon Jarecki, 1 kwietnia 1921 roku został zastrzelony, kiedy, nieświadomy zagrożenia, otworzył drzwi plebanii swojemu zabójcy. Nigdy nie udało się ustalić ani motywu, ani sprawcy.

Pomimo trudnego czasu parafia powoli wychodziła z długów, udało się też wystawić nową plebanię, dzięki czemu stara mogła posłużyć za tymczasowy szpital dla umierających zakonnic. Największe zmiany zaszły jednak w roku 1916, kiedy wzniesiony został nowy kościół oraz konwent felicjanek. Projektantem był niezawodny w takich sytuacjach Harry J. Rill.

Dzięki zachowanym szczęśliwie materiałom archiwalnym możemy się wiele dowiedzieć o procesie dekoracji, który rozciągnięty był na lata. A gdy się zakończył, rozpoczęły się renowacje i redekoracje. Do dzisiaj zresztą realizowane, ponieważ w ostatnich latach m.in. odnowiono stolarkę, przywracając jej wygląd z czasów budowy świątyni, czyli z roku 1916. Celem tych prac jest odtworzenie dawnej świetności kościoła.

W roku 1920 zamontowano trzy dzwony o imionach: „św. Stanisław Kostka”, „Święte Anioły” i „Matka Boska Królowa Polski”. Nowy ołtarz główny wstawiono w 1942 roku, a jego renowację przeprowadzono w 2020 roku. W latach 50. wykonano m.in. nową dekorację malarską świątyni. Prace powierzono artyście Józefowi C. Mazurowi z Buffalo (1897–1970), pochodzącemu z Galicji witrażownikowi, malarzowi i rzeźbiarzowi. Kształcił się on w USA w Albright Art School w Buffalo i w Art Students League of New York. Był twórcą m.in. dekoracji malarskiej kościoła św. Stanisława w Buffalo i wielu innych realizacji, w tym znajdujących się w Polish Room na Uniwersytecie w Buffalo.

Najnowszą inwestycją w kościele jest czwarta już ambona. Pierwsza zastąpiona została stalową konstrukcją w latach 50., tę zaś wymieniono na nową w latach 70. W roku 2019 do kościoła trafiła kolejna ambona, przeniesiona z jednej z zamykanych świątyń, a pochodząca z początku wieku XX i wpisująca się w charakter wnętrza. Jej renowację zakończono w listopadzie 2020 roku.

W ostatnich latach przeprowadzono również prace przy witrażach. Pochodzą one z czasów budowy. W roku 1915 zostały zamówione w chicagowskiej filii Munich Studio Stained Glass za cenę 1575 USD. Powstało ich osiem w nawach, pięć w prezbiterium, dwa w fasadzie oraz dwa w małych okienkach nad ołtarzami bocznymi. Oparte były na wzorze nr 719 z katalogu firmy, przy czym proboszcz miał możliwość wskazania, jakie postacie mają się na nich znaleźć. Ponadto odrębnie, ale w jednolitej stylistyce, miały zostać wykonane dwa okna do transeptu. Witraże były zrobione, zgodnie z dewizą firmy, na szkle importowanym z Niemiec. Realizowano je tradycyjnymi metodami, co miało być przeciwwagą zarówno dla dynamicznie rozwijającego się w USA przemysłu produkującego szkło barwione, jak i techniki opracowanej przez Tiffaniego. Ta ostatnia polegała na wykorzystaniu szkła nieprzezroczystego, półprzezroczystego i iryzowanego, a więc takiego, które było przezroczyste, ale część światła odbitego od powierzchni nadawała mu różne barwy, co pozwalało na łączenie kilku kolorów na jednej tafli. W Munich Studio Stained Glass stosowano zaś tradycyjną technikę wywodzącą się z XVI wieku, czyli malowania szkła specjalnymi farbami i jego późniejszego wypalania w piecu i montowania w ramach okna za pomocą ołowianych ramek, tak aby uzyskać jednolitą kompozycję. Całość prac poprzedzało oczywiście wykonanie projektu. Początki działalności chicagowskiej filii wiążą się z przybyciem do miasta, około 1895 roku, Maxa Gulera, który miał już artystyczną praktykę. Jako artysta-rzemieślnik podjął pracę w Chicago, gdzie jego obecność została odnotowana w 1898 roku. Guler wspólnie z Kugelem (zm. 1932) i Holzchuhem otworzyli firmę specjalizującą się w sprzedaży wyrobów szklanych, a w roku 1903 z Denisem Shanahanem i również Holzchuhem – filię monachijskiej firmy witrażowniczej. Zakład dynamicznie się rozwijał, prace malarskie wykonywane były na miejscu przez wyszkolonych w Bawarii rzemieślników. W roku 1913, kiedy to firma przeniosła się do nowej siedziby, zatrudniano ich około trzydziestu, w tym siedmiu malarzy. Znamy nazwiska niektórych z nich: Peter Kugel specjalizował się w malowaniu twarzy, Herman Schulze odpowiedzialny był za krajobrazy i wzory kwiatowe, George Wieroder i Joseph Lazar cieli szkło i oprawiali w ołów. Nad artystyczną i techniczną stroną całości pieczę sprawował zaś Max Guler. Studio przetrwało do 1932 roku, kiedy to nastąpiła wielka recesja i zmarł Denis Shanahan, odpowiedzialny za kwestię biznesową przedsięwzięcia. Max Guler, podobnie jak część pozostałych pracowników, przeniósł się do innej firmy i pracował w Drehobl Brothers Art Glass Company w Chicago.

Kalendarium

1899 - erygowanie parafii

1900 - budowa pierwszej świątyni

1901 - rozpoczęcie nauczania przez felicjanki

1916 - zakończenie budowy obecnej świątyni oraz konwentu felicjanek

1928 - budowa nowego aneksu szkolnego i otwarcie Our Lady of Mount Carmel High School

1966 - rozpoczęcie budowy nowej szkoły

2011 - zamknięcie Our Lady of Mount Carmel High School

2013 - zmiana wezwania kościoła na Matki Bożej Szkaplerznej

Tekst pierwotnie opublikowany w książce wydanej przez Instytut Polonika
Anna Sylwia Czyż, Bartłomiej Gutowski, Paweł Sieradzki, Parafie i kościoły polskie w Michigan, Winsconsin i Massachusetts, Warszawa 2021, s. 185-197.