Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001988-P/160619

Kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Barszczowicach

Identyfikator: POL-001988-P/160619

Kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Barszczowicach

Historia
Kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Barszczowicach został wzniesiony 1898 r., od razu został także poświęcony jako świątynia filialna parafii jaryczowskiej. Powstał on dzięki fundacji Zofii z Lewickich Siemieńskiej przy współudziale mieszkańców wsi. W 1902 r., do kościoła zakupiono dzwon „Matka Boska”, który odlany był w wytwórni Antoniego Serafina w Kałuszu. Dziesięć lat później dokupiono dwa kolejne dzwony, ale w 1916 r., zostały one zarekwirowane przez austriackie władze wojskowe. W 1925 r. dobudowano nową murowaną dzwonnicę, a rok później ponownie zakupiono dwa nowe dzwony.

Historia kościoła nie jest dokładnie znana. Wiadomo jednak, że ostatnim duszpasterzem w Barszczowicach był ksiądz Kazimierz Sowiński, który ostatecznie wyjechał z ów miejscowości 5 maja 1945 roku, przekazując klucze do świątyni władzom gminnym. Ks. Sowiński zabrał ze sobą kilka elementów wyposażenia kościoła, które złożył następnie w kościele p.w. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Dobrodzieniu.

W następnych latach budynek wykorzystywano na różne sposoby. Przez ponad 40 lat służył jako magazyn zbożowy. W 1984 r. urządzono w nim oddział Muzeum Historycznego we Lwowie, poświęcony armii Budionnego, czyli związku operacyjnego kawalerii Armii Czerwonej. Ostatecznie, w połowie lat dziewięćdziesiątych, świątynia została przekazana wspólnocie greckokatolickiej.

Architektura
Kościół został umieszczony w centrum wsi, przy drodze do Jaryczowa Nowego. Zwrócony prezbiterium na północny-wschód. Jest on murowany z cegły oraz tynkowany. Składa się z czteroprzęsłowej nawy, z czego pierwsze przęsło jest nieco krótsze od pozostałych, jednoprzęsłowego prezbiterium, które jest węższe i niższe od nawy oraz zamknięte wielobocznie. Zakrystia została wybudowana na planie prostokąta, poprzedzona obszernym przedsionkiem, który przylega do ściany nawy. Przez przedsionek można dostać się do znajdującej się pod kościołem krypty. Od strony południowego-wschodu, przy ścianie prezbiterium, została wybudowana na planie kwadratu wieża, która w przyziemiu mieści kruchtę. Przy wieży niewielki aneks, mieszczący klatkę schodową. Okna w nawie i przyziemiu są prostokątne, zamknięte łukiem lekko zaostrzonym, w zakrystii i przedsionku okna są również prostokątne, ale w klatce schodowej znajduje się jedno koliste okienko. Większość wejść jest znów kształtu prostokątnego, z wyjątkiem otworu wejściowego w przyziemiu wieży, który zamknięty jest ostrołukowo. Otwór wejściowy oraz znajdujące się nad nim koliste okno umieszczone są w smukłej ostrołukowej płycinie. Fasada zwieńczona trójkątnym szczytem. Kościół posiada także murowany chór muzyczny, wsparty na dwóch filarach.

Dach nad nawą jest dwuspadowy, kryty dachówką. Nad prezbiterium i zakrystią również dach dwuspadowy, nad przedsionkiem pulpitowy, a nad apsydą trójspadowy. Nad aneksem przy wieży jednak dach jest w formie ćwierci płaszcza kopuły, aczkolwiek o nieco zaostrzonym zarysie. Wszystkie z nich pokryte są blachą. Wieża zwieńczona jest hełmem w formie ostrosłupa, znacznie rozszerzonym w dolnej partii oraz ozdobionym pod wierzchołkiem czterema małymi lukarnami, hełm również kryty blachą.

W wyposażeniu kościoła można odnaleźć między innymi ołtarze neobarokowe wykonane ok. 1900 roku z drewna, polichromowane i częściowo złocone. Dawniej świątynia była wyposażona chociażby w ambonę i konfesjonał wykonane z drewna sosnowego, chrzcielnicę z drewna dębowego, organy z 1909 roku, wykonane przez firmę Janiszewskich, które zostały rozbudowane w 1934 r., ołtarz gówny architektoniczny z obrazem „Nawiedzenie Najświętszej Panny Marii” (obraz obecnie znajduje się w kościele w Dobrodzieniu), ołtarz boczny architektoniczny z obrazem olejnym „Św. Antoni z Dzieciątkiem” oraz kartuszem zdobionym ornamentem o charakterze regencyjnym, liczne rzeźby oraz obrazy. Nie wiemy jednak, gdzie teraz znajdują się wymienione rzeczy.

W otoczeniu kościoła znajdowała się także dzwonnica murowana z czterema dzwonami, z czego jeden był sygnaturką. Obecnie w pobliżu jest Grób Nieznanego Żołnierza w formie kamiennej steli zwieńczonej żeliwnym krzyżem. Na steli tablica z białego marmuru z napisem „GRÓB | NIEZNANEGO | ŻOŁNIERZA”.

W ogólnym rozrachunku architektura kościoła jest zachowana stosunkowo dobrze, aczkolwiek są bardzo duże braki w wyposażeniu.

Architekt świątyni pozostaje nieznany. Przy projektowaniu i budowie kościoła zastosował mieszankę stylów, stawiając przede wszystkim na formy neoromańskie, ale uzupełniając je elementami neogotyckimi i klasycyzującymi. Taki sposób wykorzystania motywów historyzujących był charakterystyczny w lwowskim środowisku dla budowli sakralnych Juliana Zachariewicza i uczniów, którzy kształcili się pod jego okiem na Politechnice Lwowskiej. Szczególnie rozpoznawalnym motywem były zgeometryzowane kroksztyny. Wygląda więc na to, że kościół w Barszczowicach można zaliczyć do dorobku owego środowiska, niestety nie ma jednak konkretnego potwierdzenia. Warto jednak zauważyć, że ewidentnie dążono do tego, aby nadać bryle budowli niesymetrycznego kształtu, co świadczyłoby o tym, że architekt tak naprawdę chciał zerwać z charakterystycznym dla Zachariewicza geometrycznym i klarownym rozplanowaniem budowli, dążąc do uzyskania malowniczych efektów zgodnie z trendem pojawiającym się w architekturze środkowoeuropejskiej ok. 1900 roku.

Czas powstania:

1898

Bibliografia i archiwalia:

  • Piotr Krasny: „Kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Panny Marii w Barszczowicach” [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego.” Cz. I. T. 8. Kraków 2000, 23-17.

Opracowanie:

Izabela Miecznikowska
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz