Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu, fot. Andrey Butko, 2010
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002078-P

Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu

Truskawiec | Ukraina | obwód lwowski | rejon drohobycki
ukr. Truskawecʹ (Трускавець)
Identyfikator: POL-002078-P

Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu

Truskawiec | Ukraina | obwód lwowski | rejon drohobycki
ukr. Truskawecʹ (Трускавець)

Zarys historyczny
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą już z XV wieku. Wówczas Truskawiec był wsią królewską należącą do starostwa drohobyckiego. W okresie rozbiorów rząd austriacki sprzedał ją w prywatne ręce. Wówczas to stanowiła jedno z najpopularniejszych uzdrowisk w Galicji. Należała do parafii w Drohobyczu. W roku 1859 (niektóre źródła wskazują na rok 1860) powstała w Truskawcu kaplica, która służyła kuracjuszom. Rosnąca liczba mieszkańców stworzyła potrzebę zaistnienia w miejscowości pełnoprawnego obiektu sakralnego. Ten dotychczasowy działał jedynie sezonowo i był zwyczajnie za mały. Nie zmienia to jednak faktu, że stanowił zalążek późniejszej świątyni i właśnie dlatego rok 1859 uznaje się za początek jej istnienia. Już od roku 1898 zaczęto prowadzić zbiórkę na przebudowę kaplicy w odpowiedni dla Truskawca kościół. Finał miał miejsce w roku 1913. To właśnie ta data podawana jest jako moment ukończenia rozbudowy.

W latach 20. XX wieku kościół posiadał już pewne wyposażenie. Wśród najważniejszych elementów wymienia się między innymi siedem ołtarzy (1927). W roku 1928 w obiekcie założona została elektryczność, a w roku 1933 miało miejsce osuszenie terenu i instalacja kanalizacji. W latach 30. przybyły także organy, stacje Drogi Krzyżowej i inne ważne elementy. W latach 1935-1937 rozbudowano plebanię.

Równolegle do powstania pełnoprawnego obiektu próbowano utworzyć w Truskawcu ekspozyturę parafialną, ale spotkano się z problemami strukturalnymi, więc powstała ona dopiero w 1925 roku. Dwa lata później zamieniono ją w parafię usuwalną, a w roku 1938 w nieusuwalną. Nie zmienia to jednak faktu, że od 1925 roku aż do wojny do parafii należały takie miejscowości jak: Dobrohostów, Kołpiec, Orów, Staniła, Stebnik i Uliczno. W roku 1938 dołączono Gassendorf. Na jej terenie istniał także kościół filialny p.w. Św. Barbary w Stebniku oraz kaplica półpubliczna p.w. Św. Michała Archanioła w domu sióstr Michalitek w Truskawcu.

Gdy do miejscowości (we wrześniu 1939 r.) wkroczyła armia sowiecka, skończył się dobry czas dla fary. Plebania została zdemolowana, a w latach 1940-1941 prawie połowa parafian została wywieziona na Syberię. Sam obiekt, paradoksalnie, przetrwał dziejowe burze w dobrym stanie. Pod koniec wojny w Truskawcu nie było już właściwie Polaków i wtedy też proboszcz Adam Wójcik opuścił parafię. Nowe władze zamieniły kościół na magazyn. W latach siedemdziesiątych przebudowano obiekt i zamieniono go na planetarium. Na początku lat 90. świątynia została zwrócona wiernym, a parafia rzymskokatolicka wróciła do życia. Przeprowadzono gruntowny remont kościoła, który miał na celu również przywrócenie jego dawnego kształtu.

Architektura
Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu nie jest nacechowany zbyt skomplikowanymi zawiłościami architektonicznymi. Jego starsza część była zbudowana w stylu zbliżonym do romańskiego. Rozbudowa obiektu w latach 1912-1913 wprowadziła elementy nawiązujące do architektury wczesnego gotyku. Dlatego też jego obecny wizerunek przynosi skojarzenia z późnym średniowieczem, ale trzeba zaznaczyć, że są to asocjacje subtelne i niepozbawione XIX-wiecznego spojrzenia historycznego.

Kościół usytuowany jest na północ od centrum uzdrowiska, na podwyższonym i wydzielonym terenie. Trafić do niego można poprzez ulicę Suchowolską, która (obok ulicy Borysławskiej) stanowi jedną z najważniejszych zachodnich osi miasta. Właśnie od strony ulicy Suchowolskiej ujrzymy strzelistą fasadę z dominującą wieżyczką. Obiekt umiejscowiono na kamiennym fundamencie i wymurowano z cegły. Nawa była otynkowana, a prezbiterium i transept nie. Obecnie cały kościół pokryty jest tynkiem i pomalowany na biało.

Obiekt zbudowano na planie krzyża z zamkniętym trójbocznie, jednoprzęsłowym prezbiterium. Ramiona transeptu są identycznej wysokości, za to trójprzęsłowa nawa jest niższa. Po bokach zwróconego na zachód prezbiterium umieszczono kwadratową zakrystię i skarbiec. Przy nawie od wschodu znajduje się kwadratowa kruchta.

Jednokondygnacyjna fasada zamknięta została trójkątnym szczytem. Tuż nad nią umiejscowiono wieżyczkę, która ma formę arkadowej bramki. Nie stanowi ona jednak wektoru zasadniczo dominującego. Wyższym od niej elementem jest bowiem ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę umiejscowiona na kwadratowym postumencie. Znajduje się ona nad przęsłem krzyżowym.

Narożniki zostały ujęte w dwuuskokowe przypory. Ściany boczne nawy zwieńczono profilowanym gzymsem. Okna w profilowanych obramieniach wykonanych w tynku, z zaznaczonymi kluczami. Na styku nawy z transeptem znajduje się trójkątny szczyt ze ściętym wierzchołkiem, który wyrasta ponad dach nawy. Nad większością obiektu dominują dachy dwuspadowe, ale apsydę prezbiterium zamknięto dachem wielospadowym. Dach nad nawą pokryty został blachą, a nad transeptem i prezbiterium dachówką.

Pod względem modernizacji i próby przywrócenia pierwotnego kształtu, w latach 90. skupiono się przede wszystkim na wnętrzu kościoła, bo właśnie ono zostało przebudowane przez komunistów. Obecnie więc mamy do czynienia ze współczesnym spojrzeniem na koncepcję sprzed ponad stu lat, która z kolei nawiązywała do architektury sprzed wieków.

Łuk tęczowy oraz łuki wydzielające ramiona transeptu i łuk pomiędzy przestrzenią krzyżową a nawą są półkoliste. Wsparto je na filarach przyściennych tożsamych z tymi, które artykułują ściany w nawie. W zwieńczeniach zastosowano sklepienia krzyżowe. Okna w apsydzie są prostokątne, tak jak w większości pozostałych części obiektu. W ścianach bocznych nawy zastosowano po jednym oknie prostokątnym, zamkniętym łukiem półkolistym. Ponadto w szczytach transeptu występują wąskie prostokątne otwory. Otwór wejściowy do kruchty zamknięty został łukiem odcinkowym, a wejście do zakrystii od południa jest prostokątne. Drewniany chór muzyczny został wsparty na konstrukcji żelaznej, z drewnianą balustradą.

Nie udało się odtworzyć dziejów oryginalnego wyposażenia, które najprawdopodobniej w większości uległo zniszczeniu. Nie wiadomo też, co stało się z przedmiotami przekazanymi do kurii przemyskiej.

Czas powstania:
1859 r. (kaplica), 1913 r. (rozbudowanie), 1914 r. (konsekracja)
Twórcy:
Jurij Griszczenko (Truskawiec, Ukraina)
Bibliografia i archiwalia:
  • Rafał Quirini-Popławski „Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Truskawcu.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego” T. 6. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1998, s. 191-200.
Publikacja:
21.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
21.07.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz