Kościół misjonarzy pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1696-1730, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
Kruchta kościoła pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
Metalowy detal wieży kościoła pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
Dachy i szczyty kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2018, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
Elewacja boczna klasztoru misjonarzy w Wilnie, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
Kościół misjonarzy pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, fot. Bartosz Frątczak, 2024
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002144-P/162748

Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie

Identyfikator: POL-002144-P/162748

Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie

Kościół misjonarzy posadowiony na wysokim wzgórzu wraz z pobliską świątynią wizytek góruje nad południową częścią Wilna. Jego charakterystyczna sylwetka wpisuje się w tzw. szkołę baroku wileńskiego.

Misjonarze, którzy zajmowali się formacją kleru, zostali sprowadzeni do Wilna w 1687 r. dzięki zaangażowaniu biskupa Kazimierza Konstantego Brzostowskiego. Opiekował się on także innym zgromadzeniem francuskim - wizytkami, które osadził w mieście w 1694 r., i które wspierał w budowie kościoła. Obie świątynie wizytek (Najświętszego Serca Pana Jezusa) i misjonarzy (Wniebowstąpienia Pańskiego) usytuowane są po sąsiedzki, na jednym ze wzgórz przedmieścia Subocz. Kościoły stały się dominantą w południowej części miasta, a wzgórze, na którym zostały posadowione zwane było odtąd „Mons Salvatoris” (Góra Zbawiciela).

Misjonarze to zakon utworzony w 1625 r. w Paryżu przez św. Wincentego a Paulo. W Rzeczpospolitej pojawił się za sprawą królowej Ludwiki Marii Gonzagi w 1651 r. Zalążkiem ich wileńskiego klasztoru stał się dawny pałac Sanguszków, który w 1687 r. zakonnicy otrzymali od Katarzyny Radziwiłłowej (1634-1694), siostry Jana III. W pierwszych latach budynek został przekształcony w kaplicę i dom dla zakonników. Było to jednak rozwiązanie tymczasowe. Zakonnikom udało się pozyskać kolejnych możnych fundatorów. W 1696 r. dzięki funduszom nawróconych na katolicyzm Platerów: wojewody inflanckiego Jana Andrzeja (1626-1696) i wojskiego inflanckiego Jana Teofila (ok. 1627-1697) z żoną Aleksandrą, zaczęto po południowo-zachodniej stronie klasztoru wznosić świątynię. W kolejnych dekadach, tj. w latach 1739-1751 rozbudowano klasztor; następnie wystawiono fasadę świątyni (1753-1757), którą ujęto dwoma skrzydłami budynków plebanii z mansardowym dachem. Ponownie dobrodziejami zakonników byli Platerowie. Całość zabudowy kościelno-klasztornej zyskała niezwykle malowniczy kształt, ale nie ma pewności co do autorstwa poszczególnych elementów. Badacze są w tej kwestii nadal niejednomyślni.

Kościół wzniesiono na bardzo oryginalnym planie. Jest on co prawda w obrysie prostokątny, ale jego korpus nawowy jest szerszy niż dłuższy. Został też wprowadzony przemienny rytm przęseł szerszych i węższych. Nawę główną obiegają zredukowane nawy boczne, do których otwierają się kaplice nakryte tym samym co one dachem. Przy takim wnętrzu oryginalna pozostaje także fasada wraz z kruchtą niby kopułową kaplicą. Jej smukłe wieże sięgają aż 48 m. Rokokowe szczyty wieńczą także elewację prezbiterium. Ściany dekorują roccaille, który widzimy w kapitelach, naczółkach i balustradach. Uroku budynkowi dodają także ażurowe elementy metalowe.

Po II wojnie światowej klasztor i kościół zostały zamknięte. W klasztorze w latach 1973-1974 urządzono szpital, a świątynię przemieniono ma magazyn muzealny. Wyposażenie wnętrza uległo dewastacji. Obecnie budynki są własnością archidiecezji wileńskiej. Trwa ich konserwacja połączona z dostosowywaniem do nowych celów.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1696-1730, 1739-1751, 1753-1757

Bibliografia i archiwalia:

  • A.S. Czyż, Pałace Wilna XVII-XVIII wieku, Warszawa 2021, s. 503-506.
  • E. Małachowicz, „Wilno. Dzieje, architektura, cmentarze”, Wrocław 1996, s. 144.
  • „Wileńska architektura sakralna doby baroku. Dewastacja i restauracja”, red. Sito J., Boberski W., Jamski P., tłum. Sito J., Omilanowska M., Warszawa 2005, s. 163-171.

Publikacja:

05.08.2024

Ostatnia aktualizacja:

05.08.2024

Opracowanie:

dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz.
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Kościół misjonarzy pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1696-1730, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Kruchta kościoła pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Metalowy detal wieży kościoła pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2013, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Dachy i szczyty kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, 1753-1757, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., 2018, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Elewacja boczna klasztoru misjonarzy w Wilnie, fot. dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz., wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie Galeria obiektu +5
Kościół misjonarzy pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Wilnie, fot. Bartosz Frątczak, 2024

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz