Głaz nagrobny Edwina L. Noble’a na cmentarzu Wildwood w Winchester, fot. Jan Skłodowski, 2022, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Tabliczka nagrobna Edwina L. Noble’a na cmentarzu Wildwood w Winchester, fot. Jan Skłodowski, 2022, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Fragment cmentarza Wildwood z głazem nagrobnym Edwina L. Noble’a i jego żony, fot. Jan Skłodowski, 2022, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Wejście na zabytkowy cmentarz Wildwood w Winchester, w stanie Massachusetts, USA, domena publiczna
Źródło: Wikimedia
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Brama cmentarza Wildwood w Winchester, fot. Jan Skłodowski, 2022, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Widok przy wejściu na cmentarz Wildwood w Winchester, fot. Jan Skłodowski, 2022, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Naczelnik Państwa Józef Piłsudski odznacza oficerów krzyżem Virtuti Militari. Od lewej stoją: gen. Tadeusz Rozwadowski, gen. Stanisław Haller, płk Tadeusz Piskor, płk Cedric Fauntleroy – dowódca 7 Eskadry Lotniczej im. T. Kościuszki, domena publiczna
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Amerykańscy ochotnicy, piloci eskadry kościuszkowskiej; Edwin L. Noble drugi z prawej w dolnym rzędzie, fot. za: „Ku Czci Poległych Lotników. Księga Pamiątkowa”, red. M. Romeyko, Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, Warszawa, fot. 1933, domena publiczna
Źródło: Wikipedia
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Balilla – samolot myśliwski produkcji włoskiej z widoczną odznaką Eskadry Kościuszkowskiej, domena publiczna
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
Emblemat 7 eskadry lotniczej, fot. Maciej Szczepańczyk
Licencja: CC BY 3.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001642-P

Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej

Identyfikator: POL-001642-P

Nagrobek amerykańskiego lotnika walczącego za Polskę w tzw. eskadrze kościuszkowskiej

Podczas wojny polsko-bolszewickiej w składzie słynnej 7 eskadry myśliwskiej „kościuszkowskiej” byli amerykańscy piloci-ochotnicy. Byli oni oczami polskiej armii, prowadzili bowiem niezwykle efektywne rozpoznanie. W trakcie ofensywy kijowskiej i późniejszych walk odwrotowych na froncie ukraińskim niejednokrotnie skutecznie atakowali oddziały bolszewickie. Grób jednego z oficerów eskadry znajduje się na zabytkowym Wildwood Cemetery pod Bostonem.

Cmentarz Wildwood w Winchester
Cmentarz Wildwood jest niezmiernie rzadko odwiedzany przez Polaków. Został założona w 1852 r. przy Palmer St. w mieście Winchester (hrabstwo Middlesex, stan Massachusetts), znajdującym się w północnej części aglomeracji bostońskiej. Jest to niezwykle malownicza nekropolia położona na pofalowanym terenie, zaprojektowana z rozmachem, zadbana, mająca charakter parkowy.

Nagrobek Edwina Noble’a
Wśród licznych nagrobnych pomników o różnorodnej formie, kunsztownie wykonanych ze szlachetnych materiałów, wtopionych bez natłoku w zieleń, można odnaleźć odniesienie także do Polski. Bez znajomości jednak położenia – parcela (lot) 1994 przy alejce Lily Path at Mountain Ave., numer (memorial ID) 194060015 – odszukanie tego miejsca okaże się czasochłonne.

Znajduje się tutaj skromny w swej prostocie nagrobek – niekształtny głaz granitowy częściowo zagłębiony w ziemi. Z przodu ma wysokość 65 cm, z tyłu – 78, natomiast szerokość to 122 cm. Na głazie znajduje się równie skromna inskrypcja złożona z wgłębnie wykonanych liter wypełnionych czarną farbą:

NOBLE

1891  EDWIN L.  1951

1895  SUSAN P.  1981.

Jest to upamiętnienie Edwina Lawrence’a Noble’a i jego żony, Susan Phillips. Przed głazem, w odległości 143 cm, znajduje się umieszczona na powierzchni gruntu prostokątna, mosiężna tabliczka o wymiarach 30 x 61 cm uściślająca, że pochowanym jest second lieutenant (podporucznik) korpusu powietrznego armii amerykańskiej z okresu pierwszej wojny światowej.

Amerykańscy piloci w służbie polskiego lotnictwa – Kosciuszko Squadron
Edwin Lawrence Noble urodził się 23 sierpnia 1891 r. w Charlestown – jednej z najstarszych dzielnic Bostonu. Zdobył inżynierskie wykształcenie w Sheffield Scientific School (wchodzącej w skład Yale University) i podjął pracę jako dyrektor generalny w rodzinnej firmie Noble Milk Co. W 1917 r. wstąpił do US Air Service, a po szkoleniu w Mineola Field, został skierowany do Francji, skąd z końcem wojny powrócił do domu.

Z polskim lotnictwem związał się jako ochotnik i służył w nim od 1 września 1919 r. do maja 1920 r. w 7 eskadrze myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki, czyli słynnej Kosciuszko Squadron. Wraz z nim wyruszyli z Ameryki na front do Polski inni amerykańscy ochotnicy: Merian Cooper (późniejszy słynny filmowiec, reżyser m.in. filmu „King Kong”), Cedric Faunt le Roy (Fauntleroy), George Marter Crawford, Kenneth O. Shrewsbury, Edward C. Corsi, Carl H. Clark, Arthur H. Kelly. Z kościuszkowską eskadrą związanych było 19 amerykańskich pilotów, z których żaden nie miał polskich korzeni. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej, począwszy od grudnia 1919 r. amerykańscy i polscy piloci eskadry odbyli ponad 460 lotów bojowych, prowadząc intensywne rozpoznanie i atakując cele naziemne.

Ostatni lot Edwina L. Noble’a
Pilot Edwin L. Noble odbył swe trzy ostatnie bojowe loty 26 kwietnia 1920 r. w okolicy Berdyczowa, podczas których był niebywale skuteczny w niszczeniu bolszewickich kolumn i taborów. W czasie ostatniego lotu samotnie zaatakował pociąg pancerny wroga, dzięki czemu spowodował zamieszanie i umożliwił ucieczkę wielu polskim jeńcom. Został jednak poważnie ranny w łokieć prawej ręki wystrzeloną z pociągu nieprzyjacielską kulą. Mimo postrzału powodującego ból i upływ krwi przebył, używając do sterowania lewej ręki, prawie 100 km, by wylądować na lotnisku w Połonnem. Następnie poddał się leczeniu w szpitalu w Kownie, potem trudnej operacji w Paryżu, ale mimo to nie powrócił już do latania.

Za swój ostatni bojowy lot został rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 12 marca 1921 r. odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 77 i Krzyżem Walecznych oraz otrzymał awans na stopień kapitana. Za czyny na polu walki został też udekorowany Polskim Krzyżem Żołnierzy z Ameryki, a w 1928 r. Polową Odznaką Pilota nr 109.

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych Edwin L. Noble  kontynuował pracę w rodzinnym przedsiębiorstwie. Zmarł 23 kwietnia 1951 r. w szpitalu w Winchester, a po uroczystościach żałobnych w Bennett Funeral Chapel spoczął na miejscowym cmentarzu.

Dziś przy kamieniu nagrobnym bohaterskiego pilota, kapitana Noble’a można niekiedy zauważyć nagrobny znicz z biało-czerwoną wstążką zapalony przez przedstawicieli polskich placówek dyplomatycznych w Ameryce. Odwiedzają jego grób w otoczeniu włodarzy miasta i jego mieszkańców dumnych z posiadania na swym cmentarzu mogiły rodaka-bohatera walczącego ochotniczo za wolność Polski – małego, nieznanego kraju na wschodzie odległej Europy.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
druga poł. XX w. (zapewne 1951–1981)
Słowa kluczowe:
Opracowanie:
Jan Skłodowski
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Archiwum Polonik tygodnia Zobacz