Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-000852-P/96578

Obraz Wojciecha Fangora „M 48” w Berkeley Art Museum and Pacific Film Archive

Identyfikator: POL-000852-P/96578

Obraz Wojciecha Fangora „M 48” w Berkeley Art Museum and Pacific Film Archive

Wojciech Fangor jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów tworzących w XX w. Jego droga artystyczna obfituje w kilka fascynujących zwrotów. Prace Fangora znalazły swoje miejsce w kanonie sztuki socrealistycznej, a jego studium przestrzeni z 1958 r., przygotowane wspólnie ze Stanisławem Zamecznikiem, było prekursorskie dla podobnych działań w sztuce światowej. Autor na stałe wpisał się w historię polskiego plakatu, będąc jedną z głównych postaci tzw. polskiej szkoły plakatu. Jednak to indywidualna wystawa w Muzeum Guggenheima w 1970 r., co samo w sobie świadczyło o pozycji, jaką zyskał w sztuce nowojorskiej, ugruntowała jego rolę jako jednego z prekursorów op-artu. Jednak rozedrganymi i dynamicznymi kompozycjami prowadzącymi do op artu zainteresował się wcześniej, już na początku lat 60. W 1965 r. został zaproszony do udziału w jednej z najważniejszych wystaw tego kierunku, „The Responsive Eye”, która odbyła się w nowojorskim Muzeum Sztuki Współczesnej (MoMA), a której kuratorem był William C. Seitz. W wystawie tej brali również udział dwaj inni artyści powiązani z Polską - Julian Stanczak i Richard Anuszkiewicz. Wystawa, odwiedzona przez ponad 180 tys. osób, okazała się wielkim sukcesem i jest uznawana za początek amerykańskiego op-artu.

Artystycznym debiutem Fangora była wystawa z 1949 r., na której, u progu socrealizmu, pokazał malarstwo o wyraźnie kubizujących wpływach. Jednak socrealizm skierował jego sztukę na inne tory. Wśród prac z tego okresu szczególne miejsce zajmują „Matka Koreanka” i „Postaci”, które nie tylko są jednymi z lepszych prac tego okresu, ale również budzą wątpliwości przez niejednoznaczne konteksty, które zdają się narastać w autoironicznym obrazie z 1953 r., pokazującym wnoszony Pałac Kultury i Nauki, który na pierwszy rzut oka wydaje się odwrócony. Odchodząc od socrealizmu, bezpiecznej przestrzeni szukał - jak wielu innych - w plakacie. Jego plakat do filmu René Clémenta „Mury Malapagi” z 1952 r. przyniósł mu nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Plakatu.

W 1958 r. wraz ze Stanisławem Zamecznikiem przygotowali w nieistniejącym już salonie „Nowej Kultury” instalację przestrzenną „Studium przestrzeni”, odkrywając, jak bardzo rozproszone tło pozwala na budowanie dynamicznej przestrzeni obrazu. Artyści ostatecznie nie potraktowali ich jako samodzielnych kompozycji, ale zaproponowali swoisty environment. Dwadzieścia płócien rozmieszczonych w sali tworzyło skomplikowane przestrzenne relacje, tworząc rodzaj dzieła otwartego. Kolejną wystawę poświęconą studium przestrzeni artyści pokazali w Stedelijk Museum w 1959 r.

W 1961 r. Wojciech Fangor zdecydował się na wyjazd z Polski. Początkowo do Wiednia, a stamtąd w 1962 r. do USA jako stypendysta The Institute of Contemporary Arts. Potem na krótko powrócił do Europy, w związku z otrzymaniem w Berlinie Zachodnim stypendium Forda. Następnie rok spędził w Bath Academy of Art w Corsham w Anglii. Ostatecznie jednak w 1966 r. przeniósł się do USA. Wykładał m.in. na Farleigh Dickinson University w Madison, N.J. (1966-1983) oraz Graduate School of Design na Harvard University w Cambridge, Massachusetts (1967-1968). Chociaż to obrazy op-artu przyniosły mu największą sławę, to w połowie lat 70. dokonał się kolejny zwrot w jego twórczości. Artysta zwrócił się ku tzw. obrazom telewizyjnym, które malował do około 1984 r. Abstrakcję zastąpiła figuracja, a właściwie różnorodne obrazy współczesnej kultury, w tym telewizyjne. Interesowała go przede wszystkim medialna struktura obrazu, ale również jego szerszy kulturowy kontekst. Zdaje się podchodzić do niego krytycznie, chociaż nie bez fascynacji, ale takiej, która analizuje medium, wyczuwając jego banalność.

Artysta w USA przebywał do 1999 r., kiedy zdecydował się na powrót do Polski. Osiadł wówczas pod Warszawą. W 2014 r., na rok przed śmiercią, zaprojektował serię murali dla warszawskiego metra.

Jego obrazy znajdują się w wielu muzealnych kolekcjach i zbiorach prywatnych na świecie, m.in.: „Mf" z 1969 r. w El Museo del Barrio, „Number 17" w Museum of Modern Art (MoMA) w Nowym Jorku (obraz był pokazywany na wystawie „The Responsive Eye" w 1965 r.), „Bez tytułu" również w MoMA, „M63" w Muzeum Sztuki Nowoczesnej (SFMOMA) w San Francisco, „M5-1969" w Muzeum Sztuki Carnegie w Pittsburghu, „M 48" w Berkeley Art Museum and Pacific Film Archive oraz „M39" w Smart Museum of Art w Chicago.

Instytut Polonika nie posiada praw do reprodukcji pracy, zapraszamy do zapoznania się z nią na stronie BAMPFA https://collection.bampfa.berkeley.edu/catalog/6616c26f-1260-4012-844b-fbcb5d813024 

1968, 200 x 233, olej na płótnie, nr kat. 1969.26, Uniwersytet Kalifornijski, Muzeum Sztuki w Berkeley i Archiwum Filmowe Pacyfiku, dar Leonard S. Field

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1968

Twórcy:

Wojciech Fangor (malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz; Polska)

Publikacja:

03.08.2024

Ostatnia aktualizacja:

30.08.2024

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz