„Widma", rzeźbiarska kompozycja figuralna usytuowana na Wzgórzu Chalmont nieopodal Oulchy-le-Château w departamencie Aisne, należy do najbardziej przejmujących realizacji francuskiego artysty o polskich korzeniach Paula Landowskiego (1875-1961). Praca stoi w miejscu, gdzie rozegrały się potyczki decydujące dla zwycięstwa podczas drugiej bitwy nad Marną w 1918 r. 

Narodziny idei pomnika poległych. „Tych zmarłych, ja ich wskrzeszę"

W 1916 r., w obliczu traumatycznych doświadczeń podczas terminowania w armii francuskiej, Landowski wpadł na pomysł utworzenia monumentalnego pomnika, który upamiętniłby poległych w konflikcie. Pomysł ten, opatrzony w dzienniku adnotacją „Ces morts, je les relèverai" (Tych zmarłych, ja ich wskrzeszę), rozwinął po zakończeniu I wojny światowej.

Projekt

Będąc pod silnym wpływem nurtu pacyfistycznego, w latach 1919-1923 Landowski zaprojektował pomnik siedmiu widm żołnierzy, reprezentujących odmienne korpusy armii: młodego rekruta, sapera, strzelca maszynowego, grenadiera, oficera kolonialnego, piechura i lotnika. Pośród nich umieścił nagą postać młodzieńca, poległego męczeńską śmiercią, by podtrzymać pamięć o cierpieniu ludności cywilnej rzuconej w wir wojny. W oddali usytuował alegorię Francji, ukazaną pod postacią kobiety z tarczą z symboliczną inskrypcją „Liberté, Egalité i Fraternité" (Wolność, Równość i Braterstwo).  W 1923 r. rzeźbiarz odnalazł finalny układ figur (wpis z dziennika z dnia 25 listopada) i wykonał gipsowe bozetto kompozycji.  

Realizacja pomnika upamiętniającego drugie zwycięstwo nad Marną

W 1928 r. rozpisano konkurs na projekt pomnika upamiętniającego zwycięstwo nad Marną. Landowski postanowił wykorzystać przeznaczoną na konkursowy projekt lokalizację do realizacji wspomnianej kompozycji o wydźwięku pacyfistycznym, którą planował od wielu lat. 1 czerwca 1929 r. otrzymał zlecenie na realizację monumentu. Prace nad kompozycją figuralną odkutą w granicie ukończono w 1933 r. W następnym roku w okolicy przeprowadzono prace rewitalizacji krajobrazu po wojnie, by nadać założeniu malowniczy charakter. Inauguracja pomnika odbyła się 21 lipca 1935 r. Uroczystego odsłonięcia rzeźby dokonał ówczesny prezydent Republiki - Albert Lebrun. W pięćdziesiątą rocznicę wydarzenia hołd żołnierzom poległym pod Marną oddał generał Charles de Gaulle.