Twierdze nadgraniczne pełniły kluczową rolę z zapewnieniu bezpieczeństwa Rzeczypospolitej. Do tej grupy obiektów należał zamek w Buczaczu, zlokalizowany w zakolu Strypy stanowiącej dopływ Dniestru. Jego powstanie wiązało się z rodem Awdańców herbu Abdank, którzy początkowo zamieszkiwali w drewnianym dworze, a następnie, w II połowie XIV w., wystawili nową siedzibę z kamienia, złożoną najprawdopodobniej z dziedzińca poprzedzającego budynek o funkcjach mieszkalnych, a od frontu (po przeciwległej stronie posesji) zamkniętego bramą wjazdową. Awdańcowie, którzy z czasem przyjęli nazwisko Buczackich, zabiegali o rozwój ośrodka, uzyskując przywilej lokacji na prawie magdeburskim (wystawiony prawdopodobnie w ostatniej dekadzie XIV stulecia) oraz fundując w 1379 r. kościół parafialny pw. Matki Najświętszej.

Od Buczackich do Potockich - okres świetności
Najważniejszą fazą z dziejach buczackiej warowni był okres, gdy dobra znajdowały się w rękach Potockich. Kolejni przedstawiciele tego potężnego rodu magnackiego - dysponując znacznymi środkami finansowymi i posiadając silną pozycję społeczno-polityczną - przeprowadzili szereg prac związanych z rozbudową i modernizacją zamku. Kompleks został powiększony, dostawiono baszty i nowe mury o grubości dochodzącej nawet do 7 m, zmodernizowano dojazd przez zwodzony most, zadbano o uformowanie otworów i chodników strzelniczych. Lżejsze formy posiadało skrzydło mieszkalne, z krużgankami wychodzącymi na dziedziniec. Dla ochrony budowli i sprzężonego z nią miasta kluczowe były wartości militarne, wyrażające się w mocnej konstrukcji i dobrej organizacji załogi. W czasie walk na terenie kompleksu schronienia szukali też okoliczni mieszkańcy. Zamek buczacki niejednokrotnie był bowiem atakowany przez odziały armii tureckiej, a szczególnie ciężkie skutki przyniosło oblężenie z 1676 r., w czasie którego obiekt doznał dużych zniszczeń. Próbę odbudowy i naprawy twierdzy podjął Jan Potocki, dzięki czemu po upływie niecałej dekady powróciła do dobrego stanu technicznego i estetycznego. W relacjach z lat 80. XVII w. zwracano uwagę na masywność i wytrzymałość murów, znaczną wysokość kamiennego zamku (wyeksponowanego tym silniej dzięki położeniu na szczycie stromego wzgórza), a także na wygląd dziedzińca - po części otoczonego gankami - z fontanną o dekoracyjnych formach.Znacznie mniej łaskawe dla kompleksu mieszkalno-obronnego były kolejne stulecia, w których zamek utracił swoje znaczenie i ulegał stopniowej degradacji. Powodem zniszczeń była przeprowadzona na początku XIX w. rozbiórka fragmentów murów w celu pozyskania budulca, przerwana ostatecznie przez władze miasta. Dzięki reakcji urzędników udało się ocalić część zamku, mimo że nigdy nie odzyskał on dawnej, okazałej formy. Do dziś w Buczaczu podziwiać można jednie relikty słynnej fortalicji: kamienne mury po południowej stronie wzgórza, fragmenty baszty i budynku pełniącego niegdyś funkcje rezydencjonalne.

Relikty potężnego zamku
Założenie zamkowe wzniesiono na szczycie wzgórza, maksymalnie wykorzystując możliwości terenu i zapewniając skuteczniejszą obronę obiektu. Co oczywiste, układ urbanistyczny, który w późniejszych okresie postrzegano jako malowniczy - z warownią górującą nad miastem - miał czysto praktyczną genezę. Na teren kompleksu prowadził most, pozwalający na przebycie fosy. Zamek uzyskał nieregularny plan, zbliżony do owalu. Gmachy były podpiwniczone, a do ich budowy wykorzystano kamień, w niektórych partiach wzbogacony o cegłę. Najstarsza, średniowieczna partia założenia, wzniesiona z piaskowca, znajdowała się w części północnej a wspomniane wyżej grube mury okalały baszty i basteje z kilkoma rzędami okienek strzelniczych. Buczacka twierdza łączyła z sobie funkcje militarne i rezydencjonalne, których wyrazem były: budynek mieszkalny o lżejszych, nowożytnych formach, z arkadami krużganków, jak i fontanna na dziedzińcu.