Zygmunt Stankiewicz urodził się w Białymstoku w 1914 roku w arystokratycznej rodzinie o polsko-litewskich korzeniach. Ojciec, Jan Stankiewicz z herbu Mogiła, prowadził hodowlę koni oraz był członkiem Zarządu Miasta Białegostoku. Jego matką była Franciszka z Cudowskich z herbu Leliwa. Miał pięciu braci i cztery siostry.

Edukację, po szkole powszechnej, kontynuował w Seminarium Nauczycielskim, gdzie, w latach 1930 –1936 uczył się rzeźby i grafiki pod kierunkiem Józefa Blicharskiego. Dyplom uzyskał w 1936 roku. Następnie uczęszczał do Szkoły Podchorążych Rezerwy w Grodnie.

Kiedy wybuchła II wojna światowa, wziął udział w kampanii wrześniowej, podczas której bronił Białegostoku na Wysokim Stoczku. Po rozformowaniu oddziału został schwytany przez wojsko sowieckie. Uratował się przed zsyłką na Syberię wyskakując z pociągu. Powrócił do Białegostoku, jednak w obliczu niebezpieczeństwa rozpoczął „gehennę wojennej podróży” (swoją tułaczkę opisał szczegółowo w książce „Arystokracja ducha”). 2 stycznia 1940 roku dotarł do Francji, gdzie dołączył do 6 Kresowego Pułku Strzelców Pieszych (wchodzącego w skład 2 Dywizji Strzelców Pieszych pod dowództwem gen. bryg. Bronisława Prugar-Ketlinga; w tej samej dywizji znalazł się artysta-rzeźbiarz Maciej Piotrowski, który uczył się rzeźby pod okiem Stankiewicza). Po walkach m.in. w Verdun, w 1940 roku wraz z oddziałem został internowany w Szwajcarii i przebywał w obozie w Winterthur.

W latach internowania (1941–1945) został asystentem prof. Gislera na Wydziale Architektury Politechniki w Zurychu (ETH Zurych) i wykładał architekturę w polskim obozie. Tworzył również ilustracje dla „Gońca Obozowego”. Wraz z Janem Lewińskim i Tadeuszem Kaden-Fussem, próbował zbiec z obozu, aby móc dołączyć do swoich walczących rodaków. Próba ucieczki skończyła się zatrzymaniem i aresztowaniem na 4,5 miesiąca.

Pomimo traum i dręczących koszmarów z doświadczeń wojny, odnalazł spokój w rzeźbie i poszukiwaniach duchowym (praktykował jogę a także zgłębiał wiarę katolicką). „Rzeźbiłem rysowałem i malowałem, głównie portrety. Ta praca dodała mi pewności siebie”. W 1942 roku zaprojektował i wykonał ołtarz z białego marmuru oraz dębowe reliefy na drzwiach wejściowych polskiej kaplicy w Zuchwil (architektem kaplicy był Jan Lewiński, przy dekoracji wnętrza pracowali artyści przebywający w obozie internowania w Winterthur: Tadeusz Fuss-Kaden (1914-1985), Zbigniew Bem (1917-2018), Paweł Polachowski (1917-1991), Tadeusz Tomaszewski (1913-?)). Z tego okresu pochodzą również takie prace jak kamienna rzeźba „Cisza” („Stille”, 1943) czy wykonany z drewna „Cierpiący” („Leidende”, 1943)

Po wojnie, w 1946 roku objął stanowisko dyrektora Polskiego Muzeum w Rapperswil, jednak po trzech latach zrezygnował z pełnienia funkcji w geście protestu wobec narzucanych przez ówczesny polski rząd zmian w placówce.

Niedługo przed rezygnacją ze stanowiska Stankiewicz ożenił się ze Szwajcarką Catherine von Ernst (29.05.1924–15.12.2016), córką potentata bankowego z szacownego szwajcarskiego rodu i spadkobierczynią zamku w Mura bei Bern (Stankiewicz ożenił się z Catherine w 1947 roku. Mieli czwórkę dzieci: Lucja (ur.1949), bliźnięta Antoni i Tomasz (ur. 1951) oraz Anna (1962), która obecnie jest właścicielką zamku w Muri bei Bern). Był to czas, kiedy Stankiewicz mógł skupić się na swojej pracy artystycznej. Z tego okresu pochodzą rzeźby wykonane z kamienia: „Bezinteresowność” („Selbstlosigkeit”, 1949), „Uczciwość” („Ehrlichkeit”, 1949), „Słuchać” („Horchen”, 1949), „Zmiena” („Änderung”, 1949), oraz popiersie żony.

W następnych latach, dokładnie w 1949–1953, Stankiewicz był zatrudniony jako robotnik w fabryce oświetleniowej, gdzie forsował swoje projekty nowych form przemysłowych. Proponował także założenie oddziału, którym mógłby zarządzać oraz wykorzystać swój twórczy potencjał. Jednak pomysły oraz inicjatywa Staniewicza nigdy nie spotkały się z uznaniem. W końcu, w 1954 roku, artysta wraz z żoną zdecydowali się na założenie własnej firmy oświetleniowej „Licht und Form”, którą prowadził nieprzerwanie do 1990 roku. Jak czytamy w katalogu lamp tejże firmy, „Stankiewicz należy do grona artystów z kręgu Williama Morrisa, którzy nie uważają, aby projektowanie przedmiotów codziennego użytku, czyli nadawanie tym przedmiotom doskonałości formy, za coś poniżej ich godności”. Firma, która początkowo mieściła się w jego pokoju, wkrótce zaczęła odnosić niemały sukces przede wszystkim we Francji i w Niemczech.

W 1955 roku Stankiewicz założył Polskie Muzeum Historyczne, które mieściło się w pomieszczeniach Zamku na Muri. Ideą artysty było stworzenie pomostu między Polską a krajami wolnego Zachodu oraz „podkreślenie osiągnięć naszego narodu, idącego drogą wolności i sprawiedliwości ku prawdziwej demokracji”. Muzeum składało się z prywatnych zbiorów artysty (były to przede wszystkim ikonografie, kartografie, numizmaty i militaria), który przez lata kolekcjonował artefakty polskości podczas licznych podróży, aukcji, wizyt w antykwariatach czy dzięki darowiznom. Jednym z ważniejszych darowizn były Insygnia Papieskie, których Jan Paweł II używał podczas pielgrzymki na Kubie w 1998 roku. Niestety w 2017 roku muzeum zamknięto a zbiory wyprzedano na aukcjach.

Stankiewicz był również inicjatorem i założycielem, powstałego w 1978 roku, Instytutu Badań Zagadnień Światowych. „Aby nadać właściwy kierunek działalności społeczno-politycznej, założyłem Instytut (…) jako forum dyskusyjne analizowania twórczego dorobku Narodu Polskiego na tle sytuacji ogólnoświatowej w budowie przyszłej wspólnoty narodów”. Instytut regularnie organizował międzynarodowe sympozja naukowe (w skład kolegium Instytutu weszli profesorowie i uczeni wielu prestiżowych uczelni z Polski jak i z Europy tacy jak: Jerzy Giedroyc, Janusz Rakowski, prof. Edward Szczepaniak, prof. Jeanne Hersch, prof. Walter Hofel, prof. Norman Davis czy Willy Linder), które odbywały się w pomieszczeniach zamieszkiwanego przez rodzinę Stankiewicza zamku i dotyczyły polskiej i europejskiej problematyki ze szczególnym naciskiem na promocję idei wolnościowych.

Ponadto pełnił liczne funkcje kulturalno-dyplomatyczne: w latach 1986–1989 pełnił funkcję delegata do specjalnych poruczeń z ramienia MSZ Rządu RP na Uchodźstwie w Londynie, był członkiem Patronatu Polskiej Fundacji Kulturalnej „Libertas” w Rapperswil, członkiem Towarzystwa Kościuszkowskiego w Solurze oraz członkiem zarządu Muzeum Kościuszki.

Działalność artystyczna Stankiewicza
Stankiewicz, który w początkowym okresie swojej pracy artystycznej wykonywał swoje rzeźby w kamieniu oraz drewnie, po zapoznaniu się z metalami wykorzystywanymi przy produkcji oświetlenia, zaczął eksplorować potencjał tego materiału. Szczególnie interesowały rzeźbiarza rozwiązania techniczne, umożliwiające kształtowanie metalu bez utraty jego wytrzymałości. Obłości, zakrzywienia, sinusoidy a także efekty przestrzenne, tworzenie formy (czy lepiej antyformy), stały się sednem rzeźb Stankiewicza. Jak artysta sam przyznał „do moich rzeźb używam najczęściej kompozycji przestrzennych: kół, elips, kubusów w różnych przeciwstawnych sobie układach”. Przykładem może być, zrealizowany w latach 1963–1965, pomnik generała Langiewicza w Grenchen, przedstawiający orła polskiego trawionego ogniem. Innym często powtarzającym się elementem w twórczości Stankiewicza były formy geometryczne: koła, kwadraty, kształty, które nazywał archetypami. („Sześcian pierścieniowa” „Ring-kubus”, 1973).

Wartym odnotowania były projekty urbanistyczne z lat 70tych, które miały eksplorować koncepcję „miasta nad miastem”. Jednym z takich projektów jest aluminiowa konstrukcja w kształcie trójkąta zawieszona 460 metrów nad Bernem. To nowe miasto oferować miało platformy mieszkalne bez ingerencji w istniejącą tkankę miejską stolicy Szwajcarii, a jednocześnie umożliwić miało „współżycie ludzi między sobą w zagęszczonych wspólnotach ludzkich”.

Artysta stworzył również własną zasadę proporcji opartej na sinusoidzie, cosinus, tangens, która była bardziej organiczna i harmonijna od „złotego podziału”. W swojej książce „Weg, Wandlung, Licht, Form” o swoim koncepcie pisał następująco:

„Dla mnie moje proporcje przypominają społeczności ludzkie, które chcą rosnąć, rozwijać się, wprowadzać pozytywne nastawienie, stan, w którym każdy członek nie może już istnieć bez drugiego. Przypominają strukturę rodziny, w której jest miejsce na młodych i starych. W tej wspólnocie może także wzrastać poczucie odpowiedzialności i podobnie jak w rodzinie boleśnie odczuwa się, gdy ktoś zostanie z niej zabrany”. Przykładami takich kompozycji mogą być: „Rodzina” („Familie”, 1964), „Jedność” („Einigkeit”), „Wzrost” („Wachstum”), „Społeczeństwo” (Gesellschaft”), „Rozwój” (Entwicklung”), „Kain und Abel, 1964”, „Ogień wolności” („Freiheitsfeuer”, 1964), „Mężczyzna i kobieta” („Mann und Frau”, 1964).

Stankiewicz uważał także, że rolą artysty w społeczeństwie jest zmiana postaw intelektualnych. Artysta ma odpowiedzialność wobec ogółu społeczeństwa, ponieważ środek artystyczny jakiego używa służy jako środek przekazu i interpretacji idei. Sztuka, jak zauważa Stankiewicz, była wykorzystywana jako narzędzie ideologii i polityki, dlatego w interesie wszystkich ludzi, którzy cenią wolność, jest zrozumienie roli sztuki i artysty.

„Uważam, że zadaniem artysty jest pobudzanie do myślenia konfrontacyjno-twórczego w celu narodzin nowej, przyszłej, nieustannie odradzającej się wspólnoty, mającej objąć wszystkie narody i rasy”. I w innym miejscu dodaje:

„Artysta staje się w ten sposób zagorzałym bojownikiem o wolność. Każda forma władzy staje mu na drodze; marzy o społeczeństwie bez granic”.

W trakcie swojego życia Stankiewicz wziął udział w licznych wystawach zarówno w Szwajcarii jak i za granicą. Do ważniejszych można zaliczyć:
4. Schweizer Plastikausstellung (Biel, 11.06.–25.07.1966), Kunsthalle (Bern, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976), XXIII Salon de la Jeune Sculpture (Paryż, 1971, 1972), 27eme Salon des Realites Nouvelles (Paryż, 1973, 1974), Foire Internationale d’art. Cologne (Kolonia, 1975), ART Kunstmesse Basel (Bazylea, 1975, 1976, 1978).

Ponadto od 1968 roku Stankiewicz był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Szwajcarskiego Związku Malarzy, Rzeźbiarzy i Architektów (GSMBA), natomiast w latach 1970–1974 zasiadał w jego zarządzie. Był również członkiem Kunstgesellschaft Muzeum w Bernie, a także członkiem zwyczajnym International Association for Aesthetics w Nowym Jorku oraz Federation Internationale des Societes de Philosophie w Montrealu.

Zygmunt Stankiewicz zmarł w 2010 roku w wieku 96 lat. Nazywany był niestrudzonym ambasadorem polskości. Jego działalność była ściśle związana z kwestiami polityczno-artystyczno-filozoficznymi. Dowodem na to są jego liczne sympozja, rękopisy, wykłady, eseje i publikacje.

Został odznaczony min Krzyżem Kawalerskim, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Wojska Polskiego i wiele innych. 10 listopada 1995 roku Lech Wałęsa wręczył małżeństwu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Wiadomości o artyście można znaleźć w książkach: Weg, Wandlung, Licht, Form (Bern, 1973), „Stankiewicz: Schöpfung 1000 Tworzenie” (Warszawa, 1999), „Arystokracja ducha. Od wspólnoty rodzinnej do wspólnoty światowej. Rozmowy z artystą rzeźbiarzem i filozofem Zygmuntem Stankiewiczem” (Białystok, 2003). W 2006 roku powstał o nim film dokumentalny „Ambasador polskości” w reżyserii Beaty Hyży-Czołpińskiej.

Większość materiałów dotyczących życia oraz działalności Stankiewicza znajduje się w Burgerbibliothek w Bern. Zostały one przekazane przez żonę artysty w 2011 roku.