Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem, fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem
Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem, fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000505-W/114527 (RU-0471)

Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem

Identyfikator: WOJ-000505-W/114527 (RU-0471)

Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem

W latach 1939-1943 znajdował się tu łagier, należący do zespołu łagrów NKWD „Kułojłag”. Obóz w Roczegdzie został założony w II połowie 1939 r. na prawym brzegu rzeki Północna Dwina, nieopodal stromej skarpy. Przeważająca liczba osiedlonych tu skazańców pochodziła z zachodnich okręgów ZSRR oraz z terenów polskich włączonych do ZSRR po 17.09.1939 r. Więźniowie pracowali przy wyrębie tajgi. W miarę posuwania się wycinki w głąb tajgi, zakładano kolejne podobozy łagru w Roczegdzie. Szacuje się, że w szczytowych okresach w obozie tym (łącznie z podobozami) mogło przebywać do 5 tys. osób, wśród nich w 1940 r. znajdowało się ok. 300 obywateli polskich. Obóz funkcjonował do przełomu 1942 i 1943 r. W obozie nie rozstrzeliwano więźniów, natomiast panowała bardzo duża śmiertelność z powodu niedożywienia, pracy ponad siły, ostrych warunków klimatycznych i braku ciepłej odzieży.

Więźniów zmarłych w łagrze w Roczegdzie początkowo grzebano na terenie przyległym do obozu. Wiosną 1940 r. wyznaczono nowe miejsce pochówku w odległym ok. 3 km lesie. Stare miejsce grzebalne w miarę rozrastania się osady zostało zabudowane. Nowe miejsce pochówku było położone przy torze kolejki wąskotorowej, zbudowanej dla wywozu drewna z tajgi. Zmarłych grzebano w zbiorowych mogiłach, chaotycznie wykopywanych między starodrzewem. Do czasów obecnych po mogiłach tych pozostały ślady w postaci licznych wzgórków o wysokości ok. 0,5 m, rozsianych wśród drzew na obszarze ok. 60 x 100 m. Cmentarz jest opuszczony, droga do niego zabagniona. Liczba osób tu pochowanych nie jest znana. Udało się ustalić nazwisko tylko jednego Polaka.

W 1996 r. Apolonia i Marek Sobolewscy, krewni jednej z osób zmarłej w tutejszym łagrze, ustawili na tym cmentarzu pomnik. Upamiętnienie sfinansowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, wsparcia udzieliła administracja wsi Roczegda. Jest to nieregularny głaz, do którego przymocowano dwie tabliczki inskrypcyjne - z napisem w języku polskim i rosyjskim: „Ojcom, braciom, synom… / Wieczny odpoczynek! / Wieczna pamięć! / Polakom, Rosjanom i wszystkim / zmarłym w Koniecgorskim obozie Gułagu / rodacy z Polski / Roczegda, czerwiec 1996”. Za głazem ustawiono wysoki drewniany krzyż.

Publikacja:

27.06.2023
rozwiń
Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-1945 - obozy jenieckie (łagry) Fotografia przedstawiająca Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem Galeria obiektu +1
Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem, fot. Rada OPWiM, 1997
Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-1945 - obozy jenieckie (łagry) Fotografia przedstawiająca Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem Galeria obiektu +1
Cmentarz łagrowy, upamiętniony pomnikiem, fot. Rada OPWiM, 1997

Projekty powiązane

1
  • Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-1945 - obozy jenieckie (łagry)
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz