Cmentarz obozu jenieckiego = Cmentarz Pamięci Ofiar Reżimu Totalitarnego, fot. MSZ, 2020
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz obozu jenieckiego = Cmentarz Pamięci Ofiar Reżimu Totalitarnego
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000537-W/114559 (RU-0003)

Cmentarz obozu jenieckiego = Cmentarz Pamięci Ofiar Reżimu Totalitarnego

Identyfikator: WOJ-000537-W/114559 (RU-0003)

Cmentarz obozu jenieckiego = Cmentarz Pamięci Ofiar Reżimu Totalitarnego

W Abieżu znajduje się cmentarz, na którym grzebano zmarłych i zamordowanych jeńców znajdujących się w niewoli sowieckiej, przetrzymywanych w tutejszym obozie jenieckim NKWD w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu. Na cmentarzu spoczywają więźniowie zmarli w centralnym lazarecie obozowym. Łącznie pochowano tu, w grobach indywidualnych i zbiorowych, około 2000 osób różnych narodowości: Polaków, Czechów, Estończyków, Litwinów, Łotyszy oraz Białorusinów i Ukraińców z przedwojennych polskich terytoriów. W 1959 r. obóz jeniecki w Abieżu został rozwiązany, cmentarz zamknięto.

Jeden z polskich jeńców, Mikołaj Korzeniewski, prowadził notatki dokumentujące martyrologię w łagrach, spisywał miejsca usytuowania cmentarzy i w miarę możliwości - liczbę pochowanych ofiar (część tych zapisków zachowała się do czasów współczesnych). Z jego notatek wynika, że w 1951 r. NKWD zaczęło likwidować więźniów z powodu braku pomieszczeń do ich przetrzymywania. Oficjalnie mówiono, że więźniów wywozi się z lazaretu do obozu w Abieżu na dokarmianie. W rzeczywistości jednak ich zamordowano.

W 1989 r. siłami społeczności lokalnej rozpoczęto prace w zakresie upamiętniania tego miejsca. Teren cmentarza był zaniedbany, dużo słupków przewróconych, część tabliczek z sygnaturami zaginęła. W 1999 r. cmentarz otrzymał status pomnika i został włączony do rejestru pomników historii i kultury o znaczeniu republikańskim. Ustawiono tu liczne znaki pamięci – wspólne narodowo-wyznaniowe oraz indywidualne.

Krzyż upamiętniający więźniów polskiego pochodzenia zmarłych w podobozie Minłagu w Abieżu ustawiono 11 listopada 1999 r. Postawiono też krzyż upamiętniający zmarłych Białorusinów. Oba znaki pamięci usytuowane są przed pomnikiem w formie rozerwanego głazu, krzyże wzniesiono z inicjatywy Jerzego Korzenieckiego. Na jednym krzyżu umieszczono tabliczkę w języku polskim, na drugim - w języku białoruskim. Inskrypcja głosi: "Pamięci rodaków, którzy znaleźli swój wieczny spoczynek w Abiezi".

Publikacja:

27.06.2023
rozwiń
Ofiary represji sow. do 1939 r. - obozy jenieckie (łagry). Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-1945 - obozy jenieckie (łagry). Ofiary zbrodni sow. 1944-1956 - obozy jenieckie (łagry)
Cmentarz obozu jenieckiego = Cmentarz Pamięci Ofiar Reżimu Totalitarnego, fot. MSZ, 2020

Projekty powiązane

1
  • Ofiary represji sow. do 1939 r. - obozy jenieckie (łagry). Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-1945 - obozy jenieckie (łagry). Ofiary zbrodni sow. 1944-1956 - obozy jenieckie (łagry)
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz