Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000544-P/82132

Cmentarz w Bielicy

Bielica | Białoruś | obwód grodzieński | rejon lidzki
biał. Biełica (Беліца)
Identyfikator: dok-000544-P/82132

Cmentarz w Bielicy

Bielica | Białoruś | obwód grodzieński | rejon lidzki
biał. Biełica (Беліца)
Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi przy kościele św. Jerzego. Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (4 karty przechowywane w MKDNiS). Informacje o cmentarzu opublikowano (patrz bibliografia). 

Jak piszą autorzy książki  „Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie”: cmentarz katolicki „zlokalizowany jest na południowo-zachodnim skraju miejscowości (…), położony jest na terenie płaskim, ma plan prostokąta, (…) całość zajmuje obszar 0,6 ha.” W części środkowej wybudowano drewnianą kaplicę cmentarną. Cmentarz powstał w połowie XIX wieku i jest czynny do tej pory. Jak piszą wspomniani badacze, znajduje się tam około 40 zachowanych nagrobków z XIX wieku. Najstarszy, z 1858 r., należy do Barbary Nowakowiczówny i posiada inskrypcję: „TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI / Ś. P. BARBARY / NOWAKOWICZÓWNY / ŻYŁA LAT 16 UMARŁA / 20 MAJA 1858 R. / PROSI PRZECHODNIA O WESTCHNIENIE / DO BOGA ZA JEJ DUSZĘ". Na cmentarzu znajdują się dwa nagrobki- Julii i Wincentego Kaczanowckich z 1880 r. i Anny Szmuksty z 1905 r.- o unikalnych formach. Oba wykonane są z drewna i mają kształt słupowej kapliczki.  

W Bielicy znajduje się też nieczynny cmentarz tatarski, usytuowany 200 m na wschód od cmentarza katolickiego. Za przywołanymi autorami: „Granice cmentarza trudne do ustalenia, ze śladów pochówku można przypuszczać, że był zbliżony do kwadratu o powierzchni ok. 600 m2”. Znajdują się tu tylko dwa czytelne nagrobki: Marianny Korickiej z 1845 r. i (…) Adamowicza z 1882 r. z rosyjską inskrypcją. „Cmentarz znajduje się w stanie naturalnego zaniku. Z informacji uzyskanej od przedstawiciela miejscowego komitetu parafialnego wynika, że cmentarz ma zostać uporządkowany i oznakowany.” 

Kolejnym cmentarzem, położonym we wschodniej części Bielicy, jest nieczynny cmentarz żydowski. Jak piszą Lewkowscy i Walczak: „Kształt założenia cmentarnego możliwy do odczytania z zasięgu pochówków, przypomina lustrzane odbicie litery P. Pierwotnie cmentarz był ogrodzony. (…) założony prawdopodobnie w 1. połowie XIX w.” Posiadał powierzchnię ok. 1,8 ha. Obecnie cmentarz jest w złym stanie: znajdują się na nim zniszczone macewy, jest porośnięty trawą. 

Wspomniani badacze piszą również, że w skrajnej zachodniej części Bielic znajduje się wspólna mogiła Żydów, rozstrzelanych w 1941 r. przez nazistów. Znajduje się na niej hebrajska i rosyjska inskrypcja: „WIECZNA PAMIAT JEWRJEJAM BIELICY / RASSTRIELJANNYM FASZISTAMI / 23 JULIA 1941 GODA". 

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Lewkowska Anna, Lewkowski Jacek, Walczak Wojciech, „Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo wileńskie na obszarze Republiki Białoruś”, Warszawa 2007.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Dawid Mendrek
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz