Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000019-P/74734

Cmentarz w Gródku Podolskim

Identyfikator: dok-000019-P/74734

Cmentarz w Gródku Podolskim

Cmentarz w Gródku Podolskim znajduje się przy kościele parafialnym, który został od nowa zbudowany  w 1985 roku, w miejscu kościoła zlikwidowanego w latach 30. Ma ok. 1,5 ha powierzchni. Cmentarz uniknął zniszczenia w czasach sowieckich, jednak jak podaje Zbigniew Hauser, z powodu rozbudowywania kompleksu kościelnego zniknęło z cmentarza bezpowrotnie wiele nagrobków. Wymienia ich ponad 80, niestety drugie tyle po rozbudowie kościoła już nie zostało przez niego odnalezione. Mimo to cmentarz jest jednym z lepiej zachowanych w tym rejonie. Autor napotkał prawie wyłącznie polskie inskrypcje. Na prawie połowie nagrobków są one pokryte wapnem. To dlatego by w przeszłości uniemożliwić identyfikację polskich rodzin i ochronić się przed deportacją.

Najstarsze pochówki są z końca pierwszej połowy XIX wieku. Popularną formą nagrobka na tym cmentarzu jest krzyż „podolski”, ponadto nagrobki żeliwne: kanelowana kolumna zdobiona girlandą i wazonem, na cokole, na grobie Przemysława Skibniewskiego (zm. 1853) czy żeliwny sarkofag na grobie Antoniny Skibniewskiej (zm. 1853). Uwagę przykuwa nagrobek Jana Trzeciewskiego zmarłego w 1882 roku. Jest to wysoki krzyż zdobiony polichromowanymi figurami świętych. Spotkać również można okazałe kamienne nagrobki w formie krzyża na cokole, sękatego drzewa zwieńczonego sękatym krzyżem, pomniki dekorowane płaskorzeźbami, a także nagrobki o charakterze neogotyckim zdobione ostrołukami i maswerkami. Wokół części nagrobków zachowały się żeliwne ogrodzenia. Dla wielu pomnikach wyryto rozbudowane inskrypcje, jak ta na nagrobku Wincentego Załuckiego pochowanego na początku XX wieku: „Dni moje zeszły jak cień, a jam usechł jak siano / ... / Był kochany od wszystkich bo ich kochał".

Szczególną uwagę zwracają wierszowane inskrypcje wyryte na czterech stronach cokołu na nagrobku Teodory Lewickiej. Jest to pomnik w formie krzyża kamiennego zdobionego koroną cierniową, na cokole, na którym oprócz inskrypcji wyryto dwa serca przebite mieczem. Na pomniku nie wyryto dat. 

Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi. Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia).

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Hauser Zbigniew, „Podróże po cmentarzach Ukrainy”, t. IV, „Województwa: wołyńskie, podolskie, bracławskie i kijowskie”, Kraków 2009, s. 247-256.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz