Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000374-P/78410

Cmentarz wielowyznaniowy "Stary" w Humaniu

Identyfikator: dok-000374-P/78410

Cmentarz wielowyznaniowy "Stary" w Humaniu

Cmentarz katolicki w Humaniu leży około 1,5 kilometra na północny-zachód od kościoła parafialnego. Jest on częścią większej nekropolii. Zbigniew Hauser opisał jego stan w 2001 roku jako bardzo zły. Nagrobki zostały mocno zdewastowane, a groby splądrowane. Wiele pomników szlacheckich i inteligenckich postawionych w drugiej połowie XIX wieku i początkach XX zostało rozbitych. Zbigniew Hauser wymienił w 2001 roku 75 nagrobków z polskimi inskrypcjami, 12 już nie odnalazł.

Jako największy obiekt autor wymienił grobowiec siedmiu członków rodziny Krasickich, niestety naruszony przez podkop. Widnieje na nim sygnatura zakładu kamieniarskiego Jana Culeka z Kiszyniowa. Na cmentarzu zachowało się stosunkowo dużo sygnowanych nagrobków. Hauser wymienia Jana Rudnickiego z Warszawy (1), Traichela z Humania (2), Frantiska Slamę z Humania (6), który został tu pochowany, a na jego nagrobku widnieje inskrypcja w języku czeskim.

W większości zachowały się nagrobki z granitu i marmuru o różnych barwach, wśród których przeważa forma cokołu pozbawionego krzyża, ale również zdarzają się nagrobki w kształcie nieregularnie ociosanego bloku, skałek, sękatego drzewa, obelisku oraz płyty nagrobnej. Na niektórych pomnikach widnieją ornamenty. Jednym z ciekawszych pod tym względem jest okazały nagrobek Faustyny Podhorskiej z lat 50. XIX wieku zdobiony akroterionem oraz opuszczonymi „pochodniami życia” i girlandami maków. Kilka nagrobków posiada rozbudowane inskrypcje, również kilka jest bezimiennych.

Na cmentarzu znajduje się nagrobek powstańca styczniowego, doktora filozofii i profesora Akademii Rolniczej Żabikowa i Dublan, zmarłego w 1916 roku Szczęsnego Kudelki.

W 2009 roku dokonano ponownie spisu zidentyfikowanych zachowanych nagrobków https://genealodzy.pl/PNphpBB2-printview-t-54550-start-0.phtml.

W 2020 roku Radę Miasta Humania zobowiązano sądownie do podjęcia działań zabezpieczających polski cmentarz katolicki https://kuriergalicyjski.com/mozna-uratowac-polskie-cmentarze-na-ukrainie/.

Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (7 kart, przechowywane w MKiDN). Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia).

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Hauser Zbigniew, „Podróże po cmentarzach Ukrainy”, t. IV, „Województwa: wołyńskie, podolskie, bracławskie i kijowskie”, Kraków 2009, s.386-394.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Alicja Czuber-Filonik
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz