Do najcenniejszych starodruków w kolekcji Muzeum Polskiego w Rapperswilu należy drugie wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich") Mikołaja Kopernika, które zostało wydrukowane w 1566 r. w Bazylei przez Adama Petri, w jego renomowanej oficynie „Officina Henricpetrina”.

Znaczenie „De revolutionibus orbium coelestium”

Dzieło „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich), powstałe w latach 1514-1530, po raz pierwszy zostało wydane w 1543 r. w Norymberdze. Publikacja ta wywołała rewolucję w ówczesnej nauce, proponując teorię heliocentryczną, która zakładała, że Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. Teoria ta stanowiła przeciwieństwo dominującego wówczas poglądu o centralnej i statycznej pozycji Ziemi w kosmosie. Kopernik oparł swoje wnioski na precyzyjnych obserwacjach astronomicznych oraz obliczeniach matematycznych.

Na początku teoria Kopernika spotkała się z dużym zainteresowaniem wśród specjalistów i teologów, została dobrze przyjęta nawet przez wysokich przedstawicieli Kościoła rzymskokatolickiego. Jednakże po Soborze Trydenckim (1545-1563) zaczęto postrzegać ją jako sprzeczną z wykładnią Pisma Świętego, co doprowadziło do umieszczenia dzieła na indeksie ksiąg zakazanych w 1616 r. Z listy tej zostało ono usunięte dopiero w 1822 r. Praca Kopernika na przełomie XVII i XVIII w. była studiowana niemal wyłącznie przez naukowców.

Egzemplarz rapperswilski

Egzemplarz znajdujący się w Rapperswilu został wydrukowany w jednym z najważniejszych ówczesnych ośrodków drukarskich – w Bazylei. Drukarnia „Officina Henricpetrina” Adama Petri była znana z publikacji wielu ważnych dzieł polskich humanistów, takich jak Marcin Kromer, Andrzej Frycz Modrzewski czy Stanisław Orzechowski. Szwajcarski drukarz wyraźnie zaznaczał swój wkład w popularyzacje tych autorów, umieszczając na kartach strony tytułowej znak swojej oficyny. Również w wydaniu dzieła Kopernika ze zbiorów Muzeum Polskiego w Rapperswilu odnajdziemy symbol drukarza w postaci wizualizacji fragmentu Księgi Jeremiasza (Jer. 23, 29): „Czy moje słowo nie jest jak ogień […] i jak młot, który kruszy skałę“. Druk ten jest szczególny nie tylko ze względu na swoją treść, ale także na staranne wykonanie. Każda strona zawiera jedną kolumnę tekstu i ozdobne inicjały. Tekst napisany w łacinie, uzupełniają ilustracje - rysunki geometryczne i powszechnie znany układ heliocentryczny.

Publikację prezentowano w nowej siedzibie Muzeum Polskiego w Hotelu Schwanen podczas wystawy czasowej „Kopernik. Człowiek, który poruszył Ziemię” w 2023 r.