22 marca 1933 r. Heinrich Himmler ogłosił powstanie „pierwszego obozu koncentracyjnego" w Dachau. Na mapie polskiej martyrologii obóz ten zajmuje istotne miejsce. Pierwsi polscy więźniowie trafili tu 16 września 1939 r., zaledwie 15 dni po ataku III Rzeszy na Polskę. Do wyzwolenia obozu 29 kwietnia 1945 r., do KL Dachau trafiło ponad 40 tysięcy Polaków oraz polskich Żydów. Co czwarty z nich poniósł śmierć na miejcu. Wśród więźniów szczególnie brutalnie obchodzono się z osobami duchownymi. Pobyt i męczeństwo polskich księży w obozie upamiętnia pomnik z przedstawieniem cierpiącego Chrystusa autorstwa polskiego rzeźbiarza Benedykta Tofila (1929-2017), który został w 1972 r. usytuowany na tylnej ścianie kaplicy pw. Lęku Chrystusa Przed Śmiercią.

Upamiętnienie duchownych w Dachau

W 1960 r., na północnym krańcu dawnego terenu obozu koncentracyjnego w Dachau, wybudowano rzymskokatolicką kaplicę pod wezwaniem Lęku Chrystusa Przed Śmiercią. Świątynia była pierwszą przestrzenią sakralną i miejscem upamiętniającym księży więzionych w KL Dachau.

Kaplicę usytuowano na miejscu dawnych obozowych budynków funkcyjnych, które zostały wyburzone na przełomie lat 50. i 60. XX w. Inicjatorem wzniesienia świątyni na terenie obozu był wybitny teolog, niegdysiejszy więzień KL-Sachsenhausen a następnie KL-Dachau, po wojnie pełniący funkcję biskupa pomocniczego Monachium, Johannes Neuhäusler (1888-1973). Monumentalna kamienna budowla w kształcie cylindra z wąską szczeliną skierowaną na oś główną dawnego obozu została zaprojektowana przez niemieckiego architekta Josefa Wiedemanna (1910-2001). Strukturę przykryto koroną cierniową wykonaną z miedzi. Wzniesioną w 1960 r. świątynię poświęcono jeszcze w tym samym roku w dniu 5 sierpnia z okazji obchodów 37. Światowego Kongresu Eucharystycznego, w ceremonii brało udział 50 tysięcy osób. 

Figura cierpiącego Chrystusa Benedykta Tofila

Tylnią ścianę kaplicy, w miejscu gdzie w latach 1970-1972 znajdowała się skromniejsza tablica przywieziona przez polskich księży (obecnie znajdująca się w zbiorach muzeum w Dachau), zdobi figura siedzącego wychudzonego Chrystusa w koronie cierniowej. Autorem ekspresjonistycznej kompozycji uwydatniającej ból Chrystusa jest polski rzeźbiarz Benedykt Tofil. Po obu bokach postaci znajdują się cztery tablice z inskrypcją (w językach polskim, francuskim, niemieckim i angielskim): „TU W DACHAU CO TRZECI ZAMĘCZONY BYŁ POLAKIEM CO DRUGI Z WIĘZIONYCH TU KSIĘŻY POLSKICH ZŁOŻYŁ OFIARĘ Z ŻYCIA ICH ŚWIĘTĄ PAMIĘĆ CZCZĄ KSIĘŻA POLSCY WSPÓŁWIĘŹNIOWIE”.

Brązowy posąg i tablice zostały ufundowane przez kapłanów skupionych w Komitecie Polskich Księży byłych Więźniów Obozu Koncentracyjnego w Dachau. Pomnik został odsłonięty 20 sierpnia 1972 r. przez dawnego więźnia KL-Dachau, późniejszego arcybiskupa szczecińsko-kamieńskiego, Kazimierza Jana Majdańskiego (1916-2007).