1 lutego 1945 r. Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej uznawany przez ZSRR, Czechosłowację i Jugosławię przeniósł się z Lublina do Warszawy. W dniach 4–11 lutego 1945 r. w Jałcie na Krymie odbyła się konferencja tzw. wielkiej trójki, czyli przywódców USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR, tj. Franklina Delano Roosevelta, Winstona Churchilla i Józefa Stalina, w następstwie której państwa zachodnie uznały sowiecką aneksję wschodnich ziem Rzeczypospolitej, przyznając Polsce w zamian bliżej nieokreśloną część przedwojennego terytorium Niemiec, a przede wszystkim potwierdziły utworzenie tzw. "tymczasowego rządu jedności narodowej", który miał powstać poprzez reorganizację Rządu Tymczasowego z udziałem wszystkich sił demokratycznych. Uchwały konferencji całkowicie przemilczały istnienie rządu emigracyjnego. Wobec wytworzonej sytuacji międzynarodowej 21 lutego Rada Jedności Narodowej, czyli parlament Polski Podziemnej, postanowiła uznać ustalenia z Jałty. Ostatnią nadzieją dla polskich ugrupowań niepodległościowych stało się ich wejście do deklarowanego w Jałcie rządu "jedności narodowej", aby nie zdominowali go komuniści podporządkowani J. Stalinowi. Dlatego polscy przywódcy przyjęli sowieckie zaproszenie do rozmów – wbrew wszelkim dotychczasowym doświadczeniom. W rezultacie doszło do nawiązania kontaktu z władzami sowieckimi i ich przedstawicielem gen. NKWD Iwanem Sierowem. 4.03.1945 r. odbyło się w Pruszkowie wstępne spotkanie delegacji AK z płk Pimienowem, pełnomocnikiem gen. I. Sierowa. 27.03.1945 r. przybyli do Pruszkowa: delegat rządu i wicepremier na kraj Jan Stanisław Jankowski, ostatni Komendant Główny AK, pełniący wówczas funkcję Komendanta Głównego organizacji "NIE" gen. Leopold Okulicki, przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak (przedstawiciel PPS "Wolność, Równość, Niepodległość") oraz pełniący funkcję tłumacza Józef Stemler-Dąbski, jednocześnie wiceminister Departamentu Informacji Delegatury RP na Kraj. Następnego dnia dojechali pozostali uczestnicy planowanych rozmów: Antoni Pajdak (PPS-WRN), Stanisław Jasiukowicz, Kazimierz Kobylański, Zbigniew Stypułkowski i Aleksander Zwierzyński ze Stronnictwa Narodowego, Józef Chaciński i Franciszek Urbański ze Stronnictwa Pracy, Adam Bień, Kazimierz Bagiński i Stanisław Mierzwa ze Stronnictwa Ludowego oraz Eugeniusz Czarnowski i Stanisław Michałowski ze Zjednoczenia Demokratycznego. Wszyscy oni zostali podstępnie aresztowani przez NKWD i następnego dnia wywiezieni na Okęcie, skąd odlecieli specjalnym samolotem do Moskwy. Aresztowani spędzili początkowo prawie 3 miesiące w więzieniu NKWD na Łubiance, gdzie byli intensywnie przesłuchiwani. Ujawnili fakt istnienia organizacji "NIE", jej genezę i zadania. Pokazowy proces – tzw. proces szesnastu - rozpoczął się 18 czerwca. Odbywał się według wzorów sowieckich, które nie miały jakiekolwiek związku z rzeczywistym procesem sądowym w demokratycznym państwie. Był on zarazem jawnym pogwałceniem międzynarodowych umów, które nie uznają sądzenia władz państwowych jednego państwa przez organa sądowe innego państwa na mocy jego przepisów prawnych. Opierał się jedynie na przepisach umowy z 26.07.1944 r. pomiędzy PKWN a rządem ZSRR o pasie przyfrontowym i ochronie tyłów frontu oraz zaakceptowanej przez Rząd Tymczasowy uchwały z 22.02.1945 r. o pasie przyfrontowym. Sądowi przewodniczył gen. Wasilij Ulrych, pełniący funkcję przewodniczącego Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR. W latach 1936-1938 w tej samej sali przewodniczył on sądom, które skazywały masowo na śmierć tysiące starych bolszewików tępionych w wielkiej czystce Stalina. W składzie sądzącym znajdowali się też: gen. mjr Nikołaj Afanasjew, generalny prokurator wojskowy ZSRR i Roman Rudenko, który reprezentował potem ZSRR w procesie norymberskim. Ostatecznie po trwającym jedynie 3 dni procesie 21.06.1945 r. wydano wyroki skazujące większość podsądnych na kilkuletnie kary więzienia, część osób uniewinniono. Spośród skazanych, którzy odbywali karę więzienia w Moskwie, dwóch z nich zmarło w 1946 r. – Stanisław Jasiukowicz 22 października, a gen. Okulicki w Wigilię Bożego Narodzenia. Prawdopodobnie obaj zostali zamordowani. Ich skremowane prochy złożono na cmentarzu Dońskim w kwaterze 3, gdzie grzebano we wspólnych mogiłach ofiary NKWD różnych narodowości. Kwatera ta jest usytuowana w pobliżu cmentarnej cerkiewki, zamienionej na krematorium. Miejsce pochówku przywódców państwa polskiego ustalił Konsul RP w Moskwie, Michał Żurawski. Dzięki temu możliwe stało się upamiętnienie tych ofiar. 29.06.1994 r. odsłonięto dwie pamiątkowe tablice - ku czci gen. Leopolda Okulickiego i Stanisława Jasiukowicza. Inicjatorem ustawienia upamiętnienia była Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a tablice ufundował Budimex z Warszawy. Inskrypcje na tablicach brzmią: „Ś.P. gen. bryg. Leopold Okulicki "Niedźwiadek" / ur. 12. XI 1898 r. / Dowódca Armii Krajowej / Kawaler Złotego Krzyża Virtuti Militari / niewinnie osądzony przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR / w dn. 18-21 VI 1945 r. / Zmarł w więzieniu na Butyrkach / 24 XII 1946 r. / Cześć jego Pamięci!” oraz „Ś.P. Stanisław Jasiukowicz "Opolski" / ur. 8 XII 1882 r. / Zastępca Delegata Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj / minister - członek Krajowej Rady Ministrów / niewinnie osądzony przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR / w dn. 18-21 VI 1945 r. / Zmarł w więzieniu na Butyrkach / 22 X 1946 r. / Cześć jego Pamięci!”. 26.01.1996 r. na kwaterze odsłonięto pomnik ku czci wszystkich ofiar stalinizmu tu pogrzebanych (w tym premiera Węgier w latach 1922-1932 - Istvana Bethlena). Jego autorem jest Frid Sogojan.