Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-45 - egzekucje indywidualne i zbiorowe. Organizacje związki konspiracyjne - POWN. FFI, fot. Konsulat Generalny RP w Lyonie, 2018
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida
Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-45 - egzekucje indywidualne i zbiorowe. Organizacje związki konspiracyjne - POWN. FFI, fot. Konsulat Generalny RP w Lyonie, 2018
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida
Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-45 - egzekucje indywidualne i zbiorowe. Organizacje związki konspiracyjne - POWN. FFI, fot. Konsulat Generalny RP w Lyonie, 2018
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida
Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-45 - egzekucje indywidualne i zbiorowe. Organizacje związki konspiracyjne - POWN. FFI, fot. Konsulat Generalny RP w Lyonie, 2018
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000535-W (FR-0310)

Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida

Identyfikator: WOJ-000535-W (FR-0310)

Gróbu czniów i nauczycieli Polskiego Liceum im. Cypriana Norwida

W Villard-de-Lans pod płaskowyżem Vercors mieściło się Liceum Polskie im. Cypriana Norwida, zorganizowane na czas II wojny światowej. Polski Czerwony Krzyż wynajął w 1940 r. w miasteczku trzy hotele na ten cel. Uczniami byli zdemobilizowani młodzi żołnierze – ochotnicy kampanii wrześniowej, walk w Norwegii i Francji w 1940 r. Byli to także uciekinierzy z obozów jenieckich oraz dzieci uchodźców wojennych przybyłych do Francji i przedwojennych emigrantów, często z terenów górniczych. Wielu uczniów zamierzało zdobyć maturę, a następnie przedostać się do Wielkiej Brytanii i wstąpić do szkół oficerskich, niektórzy - przerywając naukę - udawali się do polskich jednostek tworzonych w Wielkiej Brytanii, uczniowie i nauczyciele polskiej szkoły włączali się też w działania partyzanckie w ramach POWN (Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość). 

Płaskowyż Vercors był korzystną lokalizacją dla koncentracji uzbrojonych francuskich oddziałów partyzanckich ze względu na ukształtowanie terenu. Po lądowaniu wojsk alianckich na wybrzeżu Normandii ogłoszono Vercors 9 czerwca 1944 r. „obszarem wolnym”; stacjonowało tam wówczas blisko 5 000 partyzantów. W lipcu 1944 r. w Vercors ogłoszono mobilizację, do oddziałów partyzanckich dołączyło wówczas 27 uczniów, nauczycieli i pracowników Polskiego Liceum w Villard-de-Lans. 20.07.1944 r. Niemcy przeprowadzili generalne natarcie, dokonali następnego dnia rano desantu na oczekujące aliantów lotnisko Vassieux. Wśród walczących w obronie lotniska byli polscy uczniowie i nauczyciele – 5 z nich zginęło na miejscu.

Na cmentarzu w Villard-de-Lans znajduje się grób z pokaźnym nagrobkiem z trzema tablicami informacyjnymi. W grobie tym spoczywa 5 osób związanych z Polskim Liceum: jeden z uczniów poległych w Vassieux – Witold Nowak (1928-1944), dwóch profesorów zaaresztowanych trzy dni po masakrze na lotnisku Vassieux i rozstrzelanych pod Lyonem – Jan Harwas (1909-1944, profesor greki i łaciny) i Kazimierz Gerhart (1905-1944, profesor fizyki i chemii), uczeń zmarły w wyniku choroby – Wacław Mrozek (1929-1945) oraz współzałożyciel liceum Wacław Godlewski (1906-1996) – dyrektor od marca 1943 r. do marca 1944 r., kiedy to został aresztowany i deportowany do obozu Mauthausen, zmarł w Amélie-les-Bains-Palalda.

Nazwiska pochowanych figurują na tablicy umieszczonej centralnie.

Z prawej strony usytuowano tablicę, na której upamiętniono większą liczbę uczniów i nauczycieli, którzy zginęli w okresie II wojny światowej, wyszczególniając okoliczności ich śmierci. Spośród nich jedynie Witold Nowak, Jan Harwas i Kazimierz Gerhart tu spoczywają. Wymieniono wszystkich poległych w Vassieux 21.07.1944 r: Henryk Czarnecki (lat 18, uczeń), Jerzy Delinger (lat 19, uczeń), Witold Nowak (lat 16), Leon Pawłowski (lat 20), Józef Zglinicki (lat 18); rozstrzelanego 30.07.1944: Zdzisława Hernika (lat 23); zmarłego z ran w Rencurel 20.07.1944 r. Ludwika Wilka; rozstrzelanych w Bron 20.08.1944 r. Jana Harwasa (33 lata) i Kazimierza Gerharta (39 lat).

Na skraju grobowca umieszczono tablicę informacyjną nt. liceum i na tej tablicy również figurują nazwiska poległych. Dodatkowo wymieniono zmarłego w 1943 r. w obozie koncentracyjnym Romana Gajewskiego (lat 22), zmarłego w transporcie do Dachau Andrzeja Kasprzyka (lat 23, były uczeń), poległego w Vassieux Eugeniusza Łukomskiego (lat 17, brat ucznia), zaginionego w Vercors Tadeusza Welfle (48 lat, lekarz), poległych w Normandii w Falaise 20 i 21.08.1944 r. Jana Ambika (lat 22, były uczeń), Mariana Drohomireckiego (23 lata, były uczeń), Mariana Szybkę (lat 24, były uczeń), poległego w Belgii 7.09.1944 r. Wiktora Suchego (lat 25, były uczeń), poległego w Holandii 6.11.1944 Zdzisława Jaworczaka (lat 20, były uczeń), poległego w Saône-et-Loire w 1944 r. Marka Palmbacha (15 lat, były uczeń), zestrzelonego w bombowcu nad Kolonią Józefa Mrozińskiego, poległych w 1944 r. w Holandii i Normandii Jana Nowińskiego (lat 21, były uczeń) i Józefa Rutkowskiego (lat 15, były uczeń).

W miasteczku Villard-de-Lans na placu miejskim znajduje się pomnik z nazwiskami poległych 10 uczniów, profesorów i pracowników, zaś we wzniesionej w stylu zakopiańskim kapliczce VII stacji Drogi Krzyżowej urządzonej przy drodze z Villard-de-Lans do do Valchevriere wyryte są nazwiska 18 Polaków.

Publikacja:
09.04.2024
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Ofiary zbrodni i represji sow. 1939-45 - egzekucje indywidualne i zbiorowe. Organizacje związki konspiracyjne - POWN. FFI
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz