Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Modyfikowane: tak
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, widok nawy głównej w kierunku ołtarza, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, widok nawy głównej w kierunku ołtarza, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Budowa kościoła Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie we Lwowie, wykopy pod fundamenty kościoła, fot. 1931
Licencja: domena publiczna, Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie lata 30. XX w.
Licencja: domena publiczna, Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie podczas budowy 1932-1934
Licencja: domena publiczna, Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002375-P/165992

Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)
Identyfikator: POL-002375-P/165992

Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie

Lwów | Ukraina | obwód lwowski | rejon lwowski
ukr. Lwiw (Львів)

Budowa kościoła Matki Bożej Ostrobramskiej była najważniejszą narodowo-patriotyczną kreacją międzywojennego Lwowa. Wzniesienie monumentalnej bryły, jak wówczas pisano, „bastionu religijno-narodowego duchownych fortyfikacji Lwowa” na stoku wyniosłego wzgórza uczyniło świątynię dominantą tej części miasta.

Odrodzona Polska miała być państwem jednolitym narodowo, mimo że mieszkały w niej liczne inne grupy etniczne i współistniały różne wyznania. Międzywojenny Lwów był stolicą trzech archidiecezji katolickich: rzymskokatolickiej, greckokatolickiej i ormiańskokatolickiej. W tej sytuacji w różnych zakątkach Lwowa zaczęły powstawać obiekty sakralne. Ze względu na swój monumentalny i kultowy charakter stały się one swego rodzaju ogniskami różnych tożsamości narodowych miasta. Najliczniejszą grupę świątyń stanowiły kościoły rzymskokatolickie. W trakcie rozrastania się miasta i realizacji projektu „Wielkiego Lwowa”, w ramach którego przyłączono gminy podmiejskie - pojawiła się pilna potrzeba wybudowania dla nich kościołów. Szczególna potrzeba budowy nowego kościoła i utworzenia ośrodka duszpasterskiego istniała na Górnym Łyczakowie.

W myśl pierwszego Sejmu II Rzeczypospolitej, który zdecydował o budowie w Warszawie monumentalnej świątyni Opatrzności Bożej, jako wotum za wybawienie narodu polskiego z półtorawiekowej niewoli, podejmowano lokalne inicjatywy budowania świątyń wotywnych w całym kraju. Za przykładem stolicy we Lwowie zainicjowano budowę- symbolu wdzięczności Lwowa za powrót na łono odrodzonej ojczyzny po zaborczej niewoli, po niezliczonych ofiarach złożonych w walkach w latach 1918 –1920.

Głównym inicjatorem i fundatorem budowy kościoła Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie został ówczesny metropolita lwowski, arcybiskup Bolesław Twardowski. Inicjatywa ta została podjęta przez władze miasta i mieszkańców. Już w 1927 roku gmina miasta Lwowa uchwałą Rady Miejskiej przekazała „na własność przyszłego kościoła”, grunty pod budowę świątyni na stoku wzgórza pochylonego w kierunku centrum, w sąsiedztwie dawnej rogatki miejskiej i parku Łyczakowskiego (dawniej parku im. Bartosza Głowackiego) przy ulicy Łyczakowskiej 175. Przekazanie stronie kościelnej darowizny nastąpiło w listopadzie 1928 roku. W następnym roku powołano Społeczny Komitet Budowy kościoła na Górnym Łyczakowie, który czuwał nad zbiórką pieniędzy i przygotowaniem odpowiedniej dokumentacji. W 1929 roku został rozpisany konkurs architektoniczny na projekt kościoła. Ustalenia warunków konkursu podjął się lwowski architekt, profesor Lwowskiej Politechniki Tadeusz Obmiński (1874 –1932). Konkurs miał mieć charakter zamknięty, z udziałem „kilku znanych architektów”. W konkursie udział wzięli: Wawrzyniec Dayczak (1882 –1968), Witold Minkiewicz (1880-1961) i Tadeusz Obmiński ze Lwowa, Franciszek Mączyński (1874–1947) i Adolf Szyszko-Bohusz (1883–1948) z Krakowa oraz Oskar Sosnowski (1880–1939) z Warszawy. Spośród wszystkich prac najwyżej oceniono „utrzymany w duchu radykalnego modernizmu” projekt Szyszko-Bohusza, który jednak nie został przyjęty do realizacji. Zrealizowano natomiast projekt przygotowany w kilku etapach w latach 1930–1931 przez lwowianina - Tadeusza Obmińskiego. Był to projekt łączący ducha wczesnego chrześcijaństwa z nowoczesnym detalem.

Źródłem inspiracji nowej architektury sakralnej II RP były zarówno style minionych epok kojarzące się z historią Polski jak i nowoczesne kształty symbolizujące modernizacyjną rolę młodego państwa. Co raz częściej w architekturze sakralnej można było zaobserwować tendencję związaną ze stopniowym przyswajaniem form modernistycznych.

Kościół na Łyczakowie otrzymał klasyczną formę wczesnochrześcijańskiej bazyliki z elementami renesansowymi na elewacji. Peryfrazę form renesansowych możemy dostrzec w rytmie okien na elewacji frontowej i bocznych. Dobrym połączeniem elementów klasycznych i modernistycznych w tym projekcie jest kampanila, która wznosi się nad fasadą. Z jednej strony kampanila jest przykładem architektury renesansowej, z drugiej uproszczone geometryczne kształty wskazują na modernistyczne podejście.

Budowę rozpoczęto w lecie 1931 roku. Rok później zmarł architekt kościoła Tadeusz Obmiński. Budowę zdecydowano powierzyć innemu uczestnikowi konkursu, lwowskiemu architektowi Wawrzyńcowi Dayczakowi. Nadzór budowlany sprawował inżynier Stefan Neuhoff. W 1932 roku ściany kościoła miały być podciągnięte pod dach i położony żelbetowy sufit, który przykrywa wnętrze kościoła - jedną dużą nawę o konstrukcji ścienno‑filarowej z wydzieloną absydą. Monumentalny strop kasetonowy kontrastuje ze smukłymi, romanizującymi kolumnami. Rok 1934 to rok ukończenia prac budowlanych i wystroju wnętrza. Projekty ołtarza głównego, drewnianych konfesjonałów i marmurowej ambony wspartą na sześciu kolumnach wykonał architekt prowadzący - Wawrzyniec Dayczak. W dniu konsekracji kościoła 7 października 1934 roku świątynię przejęło Zgromadzenie Księży Salezjanów.

Od początku planowano stworzenie przy kościele placówki o charakterze wychowawczym służącej katolickiemu społeczeństwu miasta. Warunkiem przekazania świątyni maryjnej salezjanom było wybudowanie zakładu wychowawczego dla biednej młodzieży. Ze względu na duży koszt całej inwestycji i ciągłe braki finansowe do realizacji pomysłu od razu nie doszło. Prace wznowiono przygotowując się do obchodów 1938 roku - roku dwudziestej rocznicy obrony Lwowa. Wówczas powstał projekt szkoły z autorstwa młodego lwowskiego architekta Juliana Duchowicza, który miał być modernistyczną kontynuacją projektu kościoła, dobudowaną od strony dzwonnicy. Budowę rozpoczęto tuż przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej i od razu przerwano.

Obecnie (od 1992 roku) jest to cerkiew Pokrowy Matki Bożej Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej.

Czas powstania:

1930‒1931 (projekt); 1931‒1934 (budowa)

Twórcy:

Tadeusz Obmiński (architekt; Polska, Ukraina)(podgląd), Wawrzyniec Dajczak (architekt, inżynier; Polska)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Andrzej Betlej, „Kościół wotywny pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Łyczakowie”, [w:] „Kościoły i klasztory Lwowa z wieków XIX i XX”, Kraków 2004, „Materiały do Dziejów Sztuki Sakralnej”, t. 12, s. 261-301.
  • A. Medyński, „Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej na Łyczakowie”, Lwów 1938, s. 12.
  • Waldemar W. Żurek, „Salezjański kościół wotywny Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie. Historia i dzień dzisiejszy”, [w:] „Archiwa, Biblioteki i muzea kościelne” nr 102, 2014, s. 391-409.

Publikacja:

26.11.2024

Ostatnia aktualizacja:

20.01.2025

Opracowanie:

Żaneta Komar
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, widok nawy głównej w kierunku ołtarza, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie, widok nawy głównej w kierunku ołtarza, fot. Paweł Mazur, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Budowa kościoła Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie we Lwowie, wykopy pod fundamenty kościoła, fot. 1931
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie lata 30. XX w.
Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Fotografia przedstawiająca Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej  we Lwowie Galeria obiektu +6
Kościół pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Górnym Łyczakowie podczas budowy 1932-1934

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz