Kościół parafialny p.w. Błogosławionej Bronisławy w Balicach, fot. Олег Мусійовський, 2010
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny p.w. Błogosławionej Bronisławy w Balicach
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002084-P/162401

Kościół parafialny p.w. Błogosławionej Bronisławy w Balicach

Identyfikator: POL-002084-P/162401

Kościół parafialny p.w. Błogosławionej Bronisławy w Balicach

Zarys historyczny
Dawniej Balice nazywane były „Balicze”. Najstarsze wzmianki o tej leżącej nieopodal obecnej granicy Ukrainy z Polską miejscowości pojawiły się już w XIII wieku, kiedy to osadzono tu Jaćwingów, Węgrów i Pieczyngów. Pierwszym zarejestrowanym właścicielem wsi był Jan Czech pochodzący z Przemyśla. Następnie Balice przeszły w ręce Wańki herbu Zadora, którego potomkowie (lub jeszcze on sam) przejęli nazwisko „Balicki”. Później miejscowością władały różne rody, m.in.: Hermanowscy, Romerzy, Ostrowscy, Tarnowscy, Suscy, Podlewscy, Daniłowiczowie, Karczewscy, Hermanowscy i Nowosielscy. W międzyczasie (1633) częścią majątku zarządzali także jarosławscy jezuici. W drugiej połowie XIX wieku majątek znalazł się rękach Skibniewskich, którzy władali nim aż do II wojny światowej.

Balice od zawsze należały do parafii w Hussakowie, jednak w roku 1911 pojawiła się idea utworzenia tu odrębnej jednostki duszpasterskiej. Jeden z członków rodu Skibniewskich o imieniu Dominik był księdzem. To właśnie on stworzył fundację mszalną, która została zatwierdzona rok później. Starania kontynuował jego brat Władysław, który w 1918 roku wystąpił z propozycją ustanowienia ekspozytury. Jednocześnie zgłosił zamiar wybudowania nowego kościoła. Kaplica w Balicach istniała już od XIX wieku. W naturalnym biegu wydarzeń przejęła ona funkcję głównego obiektu sakralnego. To właśnie o niej mówimy dziś jako o kościele p.w. Bł. Bronisławy. Zamiary były jednak bardziej ambitne. W latach 1924-1927 zbudowano plebanię. Zgoda na utworzenie samodzielnej parafii została wydana w roku 1927.

Plany budowy pełnowymiarowego kościoła udaremniła II wojna światowa. Warto jednak zaznaczyć, że stojąca w miejscowości kaplica (czyli dziś oficjalnie kościół p.w. Bł. Bronisławy) nie należy do obiektów najmniejszych. Według przedwojennych źródeł była klasyfikowana jako budynek „na 400 osób”.

Po wielkim światowym konflikcie kościół pozostawał czynny aż do 1958. Wtedy to został opuszczony przez ostatniego proboszcza, który podjął decyzję o wyjeździe na zachód. Do 1989 obiekt stał pusty. Miejscowa wspólnota rzymskokatolicka odzyskała go i przeprowadziła remont. Pod koniec lat 90. kościół funkcjonował w ramach parafii w Trzcieńcu. Obecnie obsługują go księża z Szegyni.

Architektura
Obiekt położony jest na lekkim wzniesieniu. Jego niezwykle zgrabna sylwetka wspaniale zgrywa się z kameralnym krajobrazem. W pierwszej kolejności uwagę zwraca fasada. Jest ona wprawdzie jednoosiowa i jednokondygnacyjna, ale schodkowy szczyt z wieżyczką na sygnaturkę dodaje jej charakteru. Do świątyni prowadzą prostokątne drewniane drzwi z okuciami i inicjałami „BS”. Wieżyczka na sygnaturkę ma formę bramki z ostrołukowym prześwitem. Poniżej znajduje się data „1895”.

Pod względem bryły mamy tu do czynienia z obiektem jednonawowym z dołączonym niższym i węższym jednoprzęsłowym prezbiterium skierowanym na zachód. Dach nad nawą jest dwuspadowy, a nad prezbiterium wielospadowy. W całości pokryty blachą. Elewacje zewnętrzne zostały urozmaicone artykulacją ostrołukowych wnęk, które przeplatają się z oknami o tym samym kształcie.

Elewacje wewnętrzne nie posiadają artykulacji architektonicznej. Nawę nakryto stropem, a prezbiterium pozornym sklepieniem kryształowym. Arkada tęczowa (czyli część sufitowa oddzielająca nawę od prezbiterium) jest ostrołukowa. Wszystkie główne okna są prostokątne i zamknięte ostrołukowo. Drewniany chór muzyczny znajduje się we wschodnim przęśle nawy i jest dostępny przez schodki w południowo-wschodnim narożu.

Do najważniejszych elementów związanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą m.in.:
• Neogotycki ołtarz główny (XIX w.). W polu znajduje się obraz Bł. Bronisława z Trójcą Świętą,
• Obrazy (XIX-XX w.): 1. Najśw. Serce Jezusa, 2. Matka Boska Ostrobramska; 3. Chrystus Milatyński; 4. Matka Boska Niepokalanie Poczęta; 5. Św. Teresa,
• Rzeźby drewniane: 1. Chrystus Zmartwychwstały; 2. Chrystus w grobie; 3. Najśw. Serce Jezusa; 4. Matka Boska Niepokalanie Poczęta,
• Feretrony: 1. neogotycki, drewniany, w formie wimpergi; z obrazami Najśw. Serce Jezusa i Niepokalane Serce Marii, w. XIX; | 2. metalowy,
• Relikwiarz bł. Bronisławy neogotycki, metalowy, w. XIX-XX.

Czas powstania:
1892-1895
Bibliografia i archiwalia:
  • Andrzej Betlej „Kościół parafialny p.w. Bł. Bronisławy w Balicach.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego” T. 7. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, 29-32.
Bibliografia uzupełniająca:
Publikacja:
21.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
25.10.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz