Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002248-P/165065

Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Chocimierzu

Identyfikator: POL-002248-P/165065

Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Chocimierzu

Zarys historyczny
Chocimierz, dawniej nazywany również „Chocimirzem”, znajduje się około 13 km na południowy wschód od Tłumacza i 7 km na północ od Obertyna. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą już z XIV w., choć niezapisana na kartach historia cywilizacji na tych terenach jest znacznie starsza. Niedaleko wsi znaleziono bowiem ślady osadnictwa z paleolitu. 

Początkowo miejscowość należała do Chocimirskich, którzy władali nią aż do XVII w. Wśród późniejszych właścicieli wymienia się m.in.: Cebrowskich, Spendowskich, Gruszeckich, Tyszkowskich, Koziebrodzkich, Łukasiewiczów i Jełowickich. 

Parafia w Chocimierzu powstała już w XV w., jednak losy pierwszej świątyni nie są do końca znane. Wiadomo, że pod koniec XVI w. istniejący od jakiegoś czasu drewniany kościół zawalił się ze starości. Kolejny obiekt sakralny był już murowany. Został wystawiony w roku 1598 z fundacji Wojciecha Chocimirskiego. Niestety XVII wieczne zawirowania historyczne znów pozbawiły miejscowość kościoła. Został on odbudowany w kolejnym stuleciu i nosił wówczas wezwanie Wniebowzięcia Matki Boskiej i Wszystkich Świętych. 

Używając współczesnego języka obiekt ten dość szybko się jednak zestarzał i pojawiła się potrzeba wzniesienia nowego. W roku 1815 w Chocimierzu stanęła kolejna budowla sakralna. Realizacja nie była jednak do końca udana. Dość długo zastanawiano się nad polepszeniem kondycji budynku. Przez długi czas nie był on konsekrowany. W czasie I wojny światowej kościół spłonął, więc mieszkańcy postanowili go odbudować. Udało się to dopiero w roku 1925. 

II wojna światowa była kolejnym pechowym momentem w historii. Kościół uległ uszkodzeniu, a w roku 1944 został częściowo rozebrany przez Niemców. W okresie dominacji ZSRR to, co zostało z dawnej świątyni, zamieniono na magazyn kołchozowy. Na szczęście część wyposażenia udało się uratować, wywożąc je do Polski. 

Na terenie parafii znajdowały się cztery kaplice: w Bohorodyczynie (1882 r.), w Żywaczowie (1897 r.), w Pużnikach (1912 r.) oraz w Igrzyskach (1931 r.). Ostatnie trzy obiekty nie doczekały się rangi kościołów będących centralną jednostką niezależnych parafii. Trzeba jednak podkreślić, że otaczane były niezwykłą troską, a mieszkańcy ponieśli sporo wysiłków by utrzymać ważność swoich małych, lokalnych „świątyń”, które z czasem zostały solidnie wyposażone i były w pełni gotowe do odprawiania w nich oficjalnych nabożeństw. 

Architektura
Obiekt położony jest przy drodze, na północnym krańcu wsi. Wzniesiony został z kamienia łamanego i cegły. W swoim czasie był w pełni otynkowany. Powstał na rzucie prostokąta. Składa się z trójprzęsłowej nawy oraz węższego prezbiterium zamkniętego prosto, ale obudowanego z dwóch stron przez kaplice. Za częścią ołtarzową znajduje się prostokątna zakrystia.

Elewacje zewnętrzne zostały wzniesione na cokole. Warto zwrócić uwagę na potężne przypory wzmacniające narożniki korpusu i znacznie mniejsze, które stanowią artykulację nawy.

Fasada jest dwukondygnacyjna. Dolna kondygnacja jest trójpolowa. Dawniej od góry zamykał ją profilowany gzyms z attyką. Górna kondygnacja zwieńczona była trójkątnym przyczółkiem z postumentem i krzyżem. Po bokach znajdują się trójkątne półszczyty zamknięte gzymsem. W przeszłości w ich narożnikach na postumentach spoczywały wazony. Dziś pozostał jedynie ogólny kształt, który pozwala na teoretyczną rekonstrukcję niezachowanych szczegółów, przy pomocy starych fotografii.

Obecnie nie istnieje również dawna wieżyczka na sygnaturkę. Pod koniec lat trzydziestych stanowiła typową, sześcioboczną konstrukcję, nakrytą wysokim cebulastym hełmem z gałką i krzyżem. Dach nad nawą jest dwuspadowy i pokryty gontem.

Wnętrze nie posiada wyraźnej artykulacji. Ściany są od góry zamknięte profilowanym gzymsem. Na górze znajduje się strop.  

Okna w obiekcie są głównie prostokątne i zamknięte koliście, oprócz zakrystii (okno prostokątne, zamknięte odcinkowo) i frontu (okno koliste w rozglifieniu). Chór muzyczny został wsparty na dwóch filarach i obudowany balustradą.

Jak pisze Kinga Blaschke w swoim opracowaniu na temat obiektu, w obecnych czasach (stan na rok 2010) znajduje się on w stanie ruiny. Brakuje większości elementów fasady, sklepień i dachu, a okna zostały częściowo zamurowane. Podobnie jak przejście z prezbiterium do zakrystii.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1815, odnowa i rozbudowa 1925

Twórcy:

Eugeniusz Nahirny (architekt; Ukraina)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Kinga Blaschke, „Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Chocimierzu”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2010, ISBN 978-83-89273-79-6, t. 18, s. 37-51.

Publikacja:

11.10.2024

Ostatnia aktualizacja:

11.10.2024

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz