Zarys historyczny

Miejscowość leży nad rzeką Seret, pięć kilometrów od znacznie większej Trembowli. Źródła historyczne milczą na temat genezy powstania Semenowa. Najstarsze wzmianki o wsi pochodzą z XV wieku. Wśród właścicieli i dzierżawców majątku na przestrzeni wieków wymienia się m.in. Jakuba z Malic, Jana Siemionowskiego, Zygmunta Kierdejowicza, Mikołaja Kierdeja (XV i XVI wiek), bractwo Bazylianów (XVII wiek), Dzieduszyckich (XVIII-XIX wiek) i Koziebrodzkich (XX wiek).

Jak pisze Marcin Biernat w swoim opracowaniu na temat miejscowości i obiektu, w Semenowie znajdowały się zabytki przedhistoryczne, takie jak kurhany oraz „okopy stare (…) mające kształt wieloboku” przez lud określane jako „zamek”.

Pierwotnie Semenów podlegał pod parafię w niedalekiej Trembowli. Lokalną farę utworzono tu w roku 1937, jednak źródła nie podają żadnych szczegółowych informacji. Kościół w miejscowości powstał jako kaplica publiczna, dzięki m.in. wsparciu Józefa Koziebrodzkiego, który ofiarował plac pod budowę oraz „znaczną pomoc pieniężną”. Koniec budowy musiał mieć miejsce w okolicach roku 1906. Konsekracja odbyła się rok później. Od samego początku świątynia planowana była jako obiekt, który miał powstać z myślą o utworzeniu na miejscu parafii.

Druga wojna światowa, szczególnie u schyłku, okazała się bardzo niebezpiecznym czasem. Ukraińcy z UPA zamordowali w Semenowie sześciu mieszkańców. W chwilach największego terroru ksiądz Brunon Pokorny dojeżdżał do miejscowości z Trembowli.

W czasach dominacji ZSRR kościół zamieniono na magazyn fabryki pamiątek. W roku 1991 obiekt został przejęty przez Autokefaliczną Ukraińską Cerkiew Prawosławną i od tego momentu nosi wezwanie ŚŚ. Piotra i Pawła. Od lat dziewięćdziesiątych do późnych lat dwutysięcznych przeprowadzano remont świątyni. Jednocześnie przekształcono pewne elementy (np. kopułkę wieży) w cechy charakterystyczne dla kościołów wschodnich.

Architektura

Obiekt usytuowany jest na wzniesieniu. Ustawiono go na kamiennej podmurówce, wymurowano z cegły i otynkowano. Składa się z trójprzęsłowej nawy oraz niższego i węższego prezbiterium, które skierowano na południe. Od frontu uwagę zwraca wieża na planie kwadratu. W przyziemiu mieści ona kruchtę, a na piętrze chór muzyczny. Po jej wschodniej stronie znajduje się aneks o trójbocznym zarysie z klatką schodową prowadzącą na chór. Z kolei po zachodniej stronie umiejscowiono otwarty portyk arkadowy, który zachowano do dziś. Do części ołtarzowej dołączono aneks na planie kwadratu mieszczący zakrystię. Jej mury wykraczają poza obrys nawy.

Zamknięta trójkątnym szczytem elewacja frontowa została niemal w całości przysłonięta przez wieżę oraz flankujące ją aneksy. Wieża jest dwukondygnacyjna (choć bez widocznych podziałów poziomych) z boniowanymi narożnikami, zamknięta profilowanym gzymsem. Wieńczy ją hełm, dawniej o kształcie ostrosłupowym, dziś w kształcie kopułki charakterystycznej dla kościołów wschodnich.

Elewacje boczne korpusu głównego opięte zostały jednouskokowymi przyporami. Elewację tylną zamyka profilowany gzyms nad którym znajduje się trójkątny szczyt zwieńczony postumentem. Elewacje części ołtarzowej nie posiadają artykulacji, podobnie jak elewacje zakrystii.

Nad nawą znajduje i częścią ołtarzową znajduje się dach dwuspadowy, przy zamknięciu prezbiterium przechodzi jednak w ostrosłupowy. Nad zakrystią umieszczono dach pulpitowy. Wszystkie połacie oryginalnie pokryte były dachówką, dziś blachą.

W środku uwagę zwraca artykulacja ścian nawy, która przeprowadzona została za pomocą filarów (w narożnikach półfilarów) zwieńczonych profilowanymi gzymsami i trójspadowymi daszkami. Część nawowa, ołtarzowa i kruchta nakryte zostały sklepieniami krzyżowymi, a zakrystia i chór muzyczny stropami. Arkada tęczy jest półkolista.

W obiekcie dominują okna prostokątne, zamknięte ostrołukowo o różnych wymiarach. W zakrystii znajduje się okno prostokątne. Chór muzyczny poprzedzony został płytkim, drewnianym balkonikiem wspartym na parze konsol, z ażurową balustradą z desek imitujących tralki.

Jak pisze Marcin Biernat w swoim opracowaniu na temat obiektu, kościół w Semenowie stanowi typowy dla Tadeusza Obmińskiego projekt, zrealizowany według schematu świątyni o gabarycie „średnim”, czyli mieszczącym czterysta osób. Podobne budowle postawiono m.in. w Zadrzwórzu i Jaremczu. Nie oznacza to jednak, że Obmiński jest autorem planów. Źródła historyczne milczą na ten temat. Biernat zwraca również uwagę na pewne asymetryczne elementy przywodzące na myśl obiekt znajdujący się w Podhajczykach Justynowych, autorstwa Teodora Talowskiego. Świątynia jest obecnie w dobrym stanie. Po remoncie prowadzonym przez niemal dwie dekady nabrał cech charakterystycznych dla kościołów wschodnich.

Nazwa: Kościół Parafialny w Semenowie

Nazwa funkcjonująca obecnie: Cerkiew ŚŚ. Piotra i Pawła w Semenowie

Dział: architektura

Lokalizacja: Ukraina, obwód: tarnopolski, miejscowość: Semenów

Autor: Nieznany

Data powstania: 1906 r.

Dane techniczne: Obiekt murowany, otynkowany