Zgodnie z tradycją najstarszy kościół na miejscu obecnej, późnobarokowej świątyni, został ufundowany już w czasach Jagiełły i Witolda, po czym za panowania króla Aleksandra Jagiellończyka był przebudowany i przekazany dominikanom (wraz z założonym obok klasztorem). Po spaleniu gotyckiego założenia, na początku XVII w., wybudowano kolejną świątynię – tym razem w stylu barokowym, która również uległa spaleniu w 1655 r. Kolejny kościół dominikanie wznieśli w latach 1679–1688, po czym i ta budowla została spalona w połowie XVIII wieku (1759 r.). Dopiero w drugiej połowie tego samego wieku, na zrębie dawnych murów, wzniesiona została nowa, późnobarokowa świątynia z cechami tzw. baroku wileńskiego.

Prace przeprowadzone w 2023 r.

Na podstawie danych z przeprowadzonego w 2022 r. skaningu laserowego wykonany został komplet wektorowych rysunków architektonicznych, które będą wykorzystywane do dalszych badań oraz opracowań architektonicznych i konserwatorskich. Aby w pełni zobrazować stopień złożoności bryły kościoła oraz przedstawić wszystkie elementy zarówno konstrukcji, jak i architektonicznego wystroju i trwałego wyposażenia, opracowano 10 rzutów (na poziomach m.in. krypt, posadzki kościoła, chóru i poddaszy), 10 przekrojów oraz 7 widoków elewacji. Dodatkowo, elementy widokowe każdego z przekrojów zostały zaprezentowane w formie rysunków z podkładem ortofotoplanów.

Realizator: Geometric Sp. z o.o. 

Prace przeprowadzone w 2022 r.

Pod kościołem św. Ducha znajdują się unikalne w skali całej Litwy - rozległe podziemia, w których, zgodne z lokalną tradycją, spoczywa kilka tysięcy zmarłych (tzw. wileńskie królestwo zmarłych). W celu ich inwentaryzacji i weryfikacji przypuszczenia, że są one wielokondygnacyjne w 2022 r. zlecono wykonanie nieinwazyjnych pomiarów geofizycznych połączonych ze skaningiem laserowym.

W ramach badań georadarowych wykonano łącznie ponad 200 profilowań w obrębie 6 poligonów pomiarowych o zróżnicowanych rozmiarach. Na tej podstawie, po analizie zarejestrowanych anomalii geofizycznych, jednoznacznie potwierdzono istnienie dwóch poziomów podziemnych galerii. Ponadto wykonane skanowanie laserowe umożliwiło uzyskanie dokładnego planu kościoła, który ujawnia nie tylko duże zróżnicowanie wnętrza, ale również fakt jak bardzo dotychczasowe rzuty świątyni były uproszone i dalekie od rzeczywistości. Uzyskany plan będzie podstawą do dalszych prac inwentaryzacyjnych na obszarze kościoła.

Skan laserowy i model 3D, obejmujące tzw. górne piętro katakumb, umożliwią dokładną analizę przestrzenną podziemi. Biorąc pod uwagę fakt, że znajdują się tam fundamenty filarów najpewniej wcześniejszego kościoła – taki model zespolony z planem obecnej świątyni pozwoli na rekonstrukcję planu wcześniejszego kościoła.

Realizator: GEO ARCHEO SERVICE FABIAN WELC

Ponadto w 2022 r. przeprowadzono skanowanie laserowe całego kościoła, które posłużyło do opracowania następującej dokumentacji:

- chmury punktów w naturalnych kolorach RGB obejmującej całą kubaturę obiektu,
- fotorealistycznego modelu 3D kościoła oraz osobnych modeli wszystkich ołtarzy stanowiących jego wyposażenie,
- ortofotoplanów wnętrz i elewacji,
- wideo promocyjnego – animacji łączącej model chmury punktów z modelem 3D.

Realizator: Geometric Sp. z o.o.

Prace badawcze i konserwatorskie zrealizowane zostały w latach 2022-2023 w ramach programu strategicznego Instytutu Polonika „Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą".