Historia wizytek wileńskich rozpoczyna się w 1694 r. i wiąże się z intensywną działalnością biskupa Konstantego Kazimierza Brzostowskiego. Wzniósł on m.in. kościół trynitarzy pw. Świętej Trójcy (przed 1700, 1715–1721) w Werkach pod Wilnem, który połączył z rezydencją biskupią i funkcjonującą tam kalwarią. W 1722 r. osadził w mieście pijarów, którzy rozwijali inny niż jezuici model szkolnictwa. Pomagał też przy sprawdzeniu misjonarzy, zajmujących się kształceniem kleru, w pobliżu których hierarcha budował od 1729 r. kościół dla wizytek (ukończony ok. 1750), które z kolei zajmowały się wychowywaniem dziewcząt.

Świątynia i klasztor zostały wzniesione na ziemi podarowanej mniszkom przez Annę Waszkietównę Karasiową, żonę wileńskiego burmistrza. Posadowiony na jednym ze wzgórz (określane jako Mons Salvatoris – Góra Zbawiciela) przedmieścia Subocz kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa wraz ze stojącym po sąsiedzku, wspomnianym kościołem misjonarzy pw. Wniebowstąpienia Pańskiego stały się dominantą południowej części miasta, górując nad cerkwiami unickimi położonymi nad Wilejką i nad kwartałem bernardyńskim. Usytuowanie obu świątyń nie było przypadkowe, bowiem wizytki i misjonarzy łączył charyzmat religijnej odnowy propagowanej we Francji początku XVII w., gdzie oba zgromadzenia zostały założone i skąd do Rzeczpospolitej w połowie wieku sprowadziła je królowa Ludwika Maria. Te dwie wileńskie placówki są też świadectwem mocnej pozycji szlachty inflanckiej w osiemnastowiecznym państwie polsko-litewskim i w samym Wilnie. Kościół misjonarzy został bowiem ufundowany przez przedstawicieli tamtejszego środowiska – Platerów: wojewodę Jana Andrzeja i wojskiego Jana Teofila, a do przyklasztornej szkoły wizytek chętnie oddawano na wychowanie posażne panny z Inflant, nierzadko z rodzin nawróconych na katolicyzm dopiero z końcem XVII w.

Znamienne, że poniżej wzgórz przedmieścia Subocz, przy ul. Bakszta, w dawnym pałacu Gosiewskich usytuowano klasztor sióstr miłosierdzia (szarytki). Było to zgromadzenie założone, podobnie jak misjonarze, przez św. Wincentego a Paulo, a sprowadziła je w 1652 r. do Polski Ludwika Maria.

Architektura

Kościół wizytek pw. Serca Jezusowego wznoszono w dwóch etapach. W latach 1729-1737 pracował przy nim architekt Józef, utożsamiany zwykle z Józefem Polem (Pohl). Wydaje się, że stawiał on świątynię według planów przedstawionych przez fundatorów i zakonnice. Z kolei w latach 1744-1751 Johann Christoph Glaubitz zbudował kopułę oraz falisty szczyt fasady, a także zaprojektował ołtarze (konsekracja 1756).

Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa przyjął kształt krzyża greckiego z trójwypukłą fasadą w wielkim porządku z pilastrami kompozytowymi. Elewację frontową zwieńczono szczytem o prostym licu, ale o bogatej – nerwowej sylwecie. Od strony prezbiterium bryłę świątyni urozmaica niewielka wieża zwieńczona złotym sercem. Świątynię nakrywa ośmioboczna kopuła na dwukondygnacyjnym tamburze. Kształt kościoła wyrasta z późnobarokowego nurtu inspirowanego Guarino Guarinim (kościół S. Gaetano w Vincenzie) i architektury rzymskiej, w tym łączy się z kościołem SS. Luca e Martina Pietra da Cortony.

Klasztor wizytek został skasowany w 1864 r. Wprowadziły się do niego mniszki prawosławne, które przebudowały świątynię na cerkiew. Wizytki wróciły do swojego klasztoru w 1919 r. Ponownie musiały z niego uciekać w 1948 r. Rok później klasztor został zamieniony na więzienie, a w kościół podzielono żelbetowym stropem na trzy kondygnacje bezpowrotnie niszcząc jego cenne wyposażenie i wystrój.