Tablica upamiętniająca Leona Henryka Sternbacha, Opatija, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy
Dom, w którym mieściła się apteka ojca Leona Henryka Sternbacha, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001746-P/150114

Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy

Identyfikator: POL-001746-P/150114

Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy

Leon Henryk Sternbach urodził się 7 maja 1908 r. w malowniczej Opatii, ówcześnie popularnym adriatyckim kurorcie, leżącym w granicach Austro-Węgier, a dziś znajdującym się w Chorwacji. Był synem Michała Abrahama Sternbacha, aptekarza wywodzącego się z Drohobycza, absolwenta Uniwersytetu Lwowskiego. Jego ojciec prowadził aptekę, co niewątpliwie miało wpływ na przyszłe zainteresowania Leona.

Edukację szkolną Leon rozpoczął w gimnazjach w Villach i Grazu, by w 1923 r. przenieść się do Bielska-Białej, gdzie w 1926 zdał maturę. Wkrótce potem, w poszukiwaniu dalszego kształcenia, Sternbach przeniósł się do Krakowa. Tam, podążając śladami ojca, rozpoczął studia na Oddziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków, będący rodzinną przystanią Sternbachów, sprzyjał jego naukowym pasjom. Sternbachowie była dobrze znana w akademickich kręgach miasta, nie tylko dzięki osiągnięciom Michała, ale i innych wybitnych członków rodziny, takich jak Leon Sternbach, światowej sławy filolog klasyczny, czy Edward Dawid Sternbach, uzdolniony prawnik.

W 1929 r. Leon Sternbach zdobył tytuł magistra farmacji. Następnie kontynuował edukację, skupiając się na chemii, co w 1931 r. zaowocowało uzyskaniem stopnia naukowego doktora filozofii w tej dziedzinie. Jego praca doktorska, poświęcona związkom pochodnym alfa- i beta-acetonaftalenu, była ważnym krokiem na drodze do dalszych badań w dziedzinie chemii organicznej. Po obronie doktoratu Sternbach rozpoczął pracę jako asystent w II Zakładzie Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego u prof. Karola Dziewońskiego, gdzie zajmował się głównie badaniami nad barwnikami.

Te wczesne lata kształcenia i pracy naukowej były fundamentem dla późniejszych, przełomowych odkryć Sternbacha. Jego determinacja i nieustająca ciekawość naukowa, pomimo przeciwności takich jak redukcja etatów na Uniwersytecie Jagiellońskim, która zmusiła go do opuszczenia uczelni, przyczyniły się do kształtowania charakteru przyszłego naukowca.

Kariera naukowa przed II wojną światową
Po ukończeniu edukacji na Uniwersytecie Jagiellońskim Leon Sternbach rozpoczął swoją profesjonalną karierę naukową, kontynuując pracę, którą rozpoczął jako doktorant. Jego wczesne badania koncentrowały się głównie na barwnikach i związkach chemicznych, co było typowe dla chemii organicznej tamtych czasów. W szczególności zainteresowany był pochodnymi alfa- i beta-acetonaftalenu. Te wczesne prace, choć może nie tak znane jak jego późniejsze odkrycia, były kluczowe dla rozwijania jego umiejętności badawczych i eksperymentalnych.

Praca w II Zakładzie Chemii Organicznej na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem prof. Karola Dziewońskiego była dla Sternbacha nie tylko okazją do dalszego rozwoju naukowego, ale również do nauki pod okiem jednego z czołowych polskich chemików tamtych czasów. Niestety, trudności finansowe uczelni, które doprowadziły do redukcji etatów, zmusiły Sternbacha do opuszczenia środowiska akademickiego. Ta nieoczekiwana zmiana okazała się jednak punktem zwrotnym w jego karierze, otwierając przed nim nowe, międzynarodowe możliwości.

Działalność naukowa poza Polską
W 1937 r. Sternbach otrzymał stypendium Fundacji Feliksa Wiślickiego, co pozwoliło mu na kontynuację badań w Wiedniu, a następnie w Zurychu pod okiem przyszłego noblisty, profesora L. Ruzicky'ego. Ten okres w jego życiu był czasem intensywnych badań i nauki w międzynarodowym środowisku naukowym. Kontynuował tam prace rozpoczęte jeszcze w Krakowie, rozszerzając swoje zainteresowania badawcze i nawiązując ważne kontakty naukowe.

Wybuch II wojny światowej zastał Sternbacha w Szwajcarii, co w pewnym sensie uchroniło go przed bezpośrednimi skutkami konfliktu. 1 czerwca 1940 r., rozpoczął pracę w koncernie farmaceutycznym Hoffman-La Roche w Bazylei, co okazało się decydujące dla dalszej kariery. W Roche Sternbach miał okazję pracować w jednym z najbardziej innowacyjnych środowisk badawczych w branży farmaceutycznej, co zaowocowało jego późniejszymi, przełomowymi odkryciami.

Rewolucja w farmacji: odkrycie benzodiazepin
Praca Sternbacha w Hoffman-La Roche doprowadziła do jednego z najważniejszych przełomów w historii medycyny - syntezie benzodiazepin. Jego wczesne prace nad syntezą witaminy H (biotyny) były tylko preludium do odkrycia, które miało zrewolucjonizować leczenie zaburzeń nerwowych. Benzodiazepiny, z chlordiazepoksydem i diazepamem (Valium) na czele, wprowadziły nową erę w terapii przeciwlękowej, uspokajającej i przeciwbólowej.

Diazepam, wprowadzony na rynek w 1963 r. pod handlową nazwą Valium, szybko stał się jednym z najlepiej sprzedających się leków na świecie. Jego wprowadzenie było wynikiem poszukiwania przez Sternbacha i jego zespół substancji bezpieczniejszej i skuteczniejszej niż dotychczas dostępne środki uspokajające. Valium, dzięki swoim właściwościom relaksacyjnym i przeciwlękowym, stało się symbolem farmaceutycznej innowacji, ale też, jak się później okazało, wyzwaniem związanym z jego nadużywaniem i uzależnieniem.

Valium: sukces i kontrowersje
Valium odkryte przez Leona Sternbacha zrewolucjonizowało leczenie zaburzeń nerwowych, oferując skuteczny i szybki sposób na relaksację mięśni oraz łagodzenie stanów lękowych. Jego wprowadzenie na rynek w 1963 r. pod nazwą Valium zaznaczyło początek nowej ery w farmacji. Dzięki swoim właściwościom Valium szybko zdobyło uznanie zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów, stając się jednym z najczęściej przepisywanych leków na świecie.

Stosowanie Valium miało również negatywne efekty. Z jednej strony, lek ten przynosił ulgę milionom osób cierpiących na różnego rodzaju dolegliwości nerwowe. Z drugiej jednak, jego szeroka dostępność i popularność doprowadziły do nadużywania i uzależnień. Wiele osób zaczęło stosować Valium bez odpowiedniej kontroli medycznej, co w niektórych przypadkach prowadziło do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Problem uzależnienia od benzodiazepin, zwłaszcza Valium, stał się tak poważny, że zmusił świat medyczny do przemyśleń nad kwestią odpowiedzialnego przepisywania i stosowania leków psychotropowych.

Spuścizna i uznanie
Mimo kontrowersji związanych z Valium, nie można przecenić wkładu Leona Sternbacha w rozwój współczesnej farmacji. Jego prace nad benzodiazepinami, w tym odkrycie diazepamu, przyczyniły się do znaczących postępów w leczeniu zaburzeń nerwowych i stanowią fundament dla wielu współczesnych terapii. Sternbach jest autorem ponad 240 patentów, a jego odkrycia znacząco przyczyniły się do sukcesów koncernu Roche.

Sternbacha doceniono nie tylko w środowisku naukowym, ale również społecznie. Został wprowadzony do National Inventors Hall of Fame, gdzie znalazł się w gronie tak wybitnych postaci jak Alfred Nobel czy Thomas Edison. Jego prace były również wyróżnione miejscem w New Jersey Inventor's Hall of Fame oraz Medicinal Chemistry Hall of Fame. 

Znaczenie dziedzictwa Sternbacha
Leon Sternbach pozostawił po sobie dziedzictwo, które wciąż ma wpływ na współczesną medycynę i farmację. Jego prace nad benzodiazepinami zmieniły sposób, w jaki postrzegamy leczenie zaburzeń nerwowych, oferując pacjentom nowe, skuteczniejsze terapie. Jednocześnie, historia Valium przypomina o konieczności odpowiedzialnego podejścia do stosowania i przepisywania leków psychotropowych.

Życie i praca Leona Sternbacha stanowią nie tylko opowieść o genialnym naukowcu, który zrewolucjonizował farmację, ale również przestrogę przed nieprzemyślanym stosowaniem odkryć naukowych. Jego dziedzictwo pozostaje ważne zarówno dla naukowców, jak i dla pacjentów na całym świecie.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

2006

Słowa kluczowe:

Publikacja:

30.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

30.07.2024

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy Galeria obiektu +1
Tablica upamiętniająca Leona Henryka Sternbacha, Opatija, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy Fotografia przedstawiająca Leon Henryk Sternbach - Polak dzięki, któremu mniej się denerwujemy Galeria obiektu +1
Dom, w którym mieściła się apteka ojca Leona Henryka Sternbacha, fot. Bartłomiej Gutowski, 2023

Projekty powiązane

1
  • Dokumentacja poloników w Chorwacji Zobacz