Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Wnętrze kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges), Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Polonika
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Tablica upamiętniająca pobyt polskich żołnierzy w Enges z symbolem 2. DSP przedstawiającym orła (proj. Bohdan Garliński) w kaplicy rzymskokatolickiej kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre Dame des Anges), 1943, fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Polonika
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Tablica upamiętniająca pobyt polskich żołnierzy w Enges z ryngrafem Matki Boskiej Częstochowskiej autorstwa Tadeusza Fuss-Kadena z 1942 r.,w kaplicy rzymskokatolickiej kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre Dame des Anges), 1943, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Polonika
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Kaplica Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges) w Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
Kaplica Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges) w Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Polonika
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001336-P/134986

Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges

Identyfikator: POL-001336-P/134986

Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges

Warianty nazwy:

Wnętrze rzymokokatolickiej kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre Dame des Anges)

Informacja o obiekcie:

Michał Kalitowicz (mylnie podawane jest niekiedy nazwisko Kalinowicz), zwany tu Michel Kali, był szeregowcem polskiej II Dywizji Strzelców Pieszych, która w czerwcu 1940 r. przekroczyła w pobliżu Enges w Jurze granicę francusko-szwajcarską i została internowana w Szwajcarii. Naiwna stylizacja malowidła mogła być zamierzona, bowiem za sygnaturą „Michal Kali” kryje się zapewne malarz wykształcony przed 1939 r. w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, który po 1945 osiadł we Francji, gdzie wystawiał swoje prace malarskie, został też kustoszem Musée Bourdelle w Paryżu.

Ikonografia malowidła jest niezwykła i łączy akcenty polskie ze znajomością historii tych terenów: na tle panoramy Alp i jezior Neuchâtel oraz Biel opowiedziane zostają kolejne przykłady gościnności szwajcarskiej, udzielanej uciekinierom z Francji: są to św. Jeanne-Antide Thouret z Besanҫon, założycielka zakonu Sióstr Miłosierdzia, uciekająca z rewolucyjnej Francji w 1797 r., żołnierz francuskiego korpusu gen. Bourbaki, internowanego w 1871 r.; żołnierz francuski z I wojny światowej, polski piechur z roku 1940. Pod poszczególnymi postaciami umieszczone zostały wstęgi z napisami w języku francuskim, identyfikującymi treść. W dolnej części malowidła, na osi symetrii namalowana zaś jest duża plakieta informacyjna z napisem tłumaczącym ikonografię i dzieje powstania dzieła. Stanowi ono największą rozmiarami i najoryginalniejszą spośród malarskich pamiątek pobytu polskich internowanych w Szwajcarii.

Niewielka, jednoprzestrzenna murowana kaplica, stojąca przy szosie, powstała w XVII w. (poświęcona w 1678 r.), całkowicie zaś odnowiona została po pożarze w 1858 r. Malowidło wypełnia dużą część jej lewej wewnętrznej ściany, między dwoma oknami, w których znajdują się witraże współczesne. Według miejscowej tradycji (brak potwierdzeń archiwalnych) polscy żołnierze dostali zlecenie kolejnej renowacji wnętrza kaplicy i w czasie tych prac powstała scena Kalitowicza. Projekt, według napisu na malowidle, zrodził się w trzecią rocznicę internowania - 19 czerwca 1943 r. W tym okresie, aż po koniec roku 1944, prowadził on korespondencję w języku francuskim ze znanym szwajcarskim krytykiem sztuki, Williamem Ritterem, dobrym znajomym m.in. Józefa Mehoffera.

Na prawej ścianie kaplicy wmurowane są dwie kamienne polskie tablice dziękczynne z czerwca 1943 r., z napisami po łacinie i po polsku oraz ryngrafem z brązu, wykonanym przez Tadeusza Fuss-Kadena w 1942 r. Malowidło zachowane jest w dobrym stanie, było konserwowane w 1976, a następnie w 2005 r. przez Michela Muttnera.

Klucze do kaplicy przechowuje pobliska restauracja Hôtel du Chasseur, gdzie można również usłyszeć opowieść o polskich żołnierzach, budujących w okresie internowania pod miejscowością, główną drogę. Kilkaset metrów poniżej Enges, w kierunku zachodnim, przy rozwidleniu dróg w lesie, znajduje się głaz upamiętniający te prace, z płaskorzeźbionym orłem i napisem: „Polacy 1940-44”. Przed samą kaplicą zaś wmurowana jest w ogrodzenie tabliczka kamienna (obecnie w stanie destrukcji), informująca o zakończeniu prac renowacyjnych przez żołnierzy polskich w dniu 15 sierpnia 1943 r.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1943

Twórcy:

Tadeusz Fuss-Kaden (malarz; Polska, Szwajcaria, Francja, Hiszpania)(podgląd), Michał Kalitowicz (malarz; Polska, Francja)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Jan Zieliński, „Nasza Szwajcaria”, Warszawa 1999, s. 54.
  • Jacques Bujard, „La Chapelle d’Enges. Lieu de prière et de culture sur les hauteurs”, broszura.
  • „Polskie ślady w Solurze i Zuchwilu / Polnische Spuren in Solothurn und Zuchwil”, red. P. Zielony, T. Ackermann, R. Pawłowski, Warszawa–Solothurn 2022, s. 107, 110.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

15.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

02.08.2024

Opracowanie:

prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Michał Kalitowicz, „Szwajcaria jako ziemia gościnna”, 1943, malowidło na tynku, technika mieszana, Enges, kaplica Notre-Dame-des Anges, fot. Andrzej Pieńkos, 2014
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Wnętrze kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges), Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Tablica upamiętniająca pobyt polskich żołnierzy w Enges z symbolem 2. DSP przedstawiającym orła (proj. Bohdan Garliński) w kaplicy rzymskokatolickiej kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre Dame des Anges), 1943, fot. Norbert Piwowarczyk, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Tablica upamiętniająca pobyt polskich żołnierzy w Enges z ryngrafem Matki Boskiej Częstochowskiej autorstwa Tadeusza Fuss-Kadena z 1942 r.,w kaplicy rzymskokatolickiej kaplicy Matki Boskiej Anielskiej (Notre Dame des Anges), 1943, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Kaplica Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges) w Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Fotografia przedstawiająca Malowidło „Szwajcaria jako ziemia gościnna” w Enges Galeria obiektu +8
Kaplica Matki Boskiej Anielskiej (Notre-Dame-des Anges) w Enges, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz