Na Cmentarzu Orląt Lwowskich we Lwowie znajduje się nagrobek Marii Dulębianki (1858-1919). Była wybitną malarką, pisarką, publicystką oraz działaczką na rzecz praw kobiet. Jej życie i twórczość były świadectwem niesamowitej pasji i zaangażowania w sprawy społeczne oraz artystyczne.

Wczesne lata i edukacja
Maria Dulębianka urodziła się 21 listopada 1848 r. w Krakowie. Na jej nagrobku znajduje się błędna data urodzenia. Rok 1861 podawała dawna prasa, a artystka jej nie korygowała. Dopiero Władysław Rudziński odnalazł aktu chrztu artystki, który miał miejsce w kościele mariackim w Krakowie. 

Dulębianka pochodziła z zamożnej rodziny, która wspierała jej zainteresowania artystyczne. W młodości wykazywała zdolności malarskie, co skierowało ją na ścieżkę artystyczną. Naukę rozpoczęła na pensji Justyny Maliszewskiej, kontynuowała ją przez rok w Wiedniu na kursie przygotowawczym w Kunstgewerbeschule. Miała wówczas piętnaście lat. Musiała jednak wracać do Warszawy, tam w roku 1880 wstąpiła do szkoły Wojciecha Gersona w Warszawie, później wyjechała do Paryża do słynnej Académie Julian.

Kariera artystyczna
Dulębianka była malarką, której prace cechowały się realizmem oraz wrażliwością na szczegóły. Jej twórczość obejmowała głównie portrety, sceny rodzajowe oraz pejzaże. W jej pracach można dostrzec wpływy impresjonizmu, co było efektem studiów i życia w Paryżu, gdzie zetknęła się z nowoczesnymi kierunkami w sztuce.

Dulębianka była członkinią Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” oraz Związku Artystek Polskich we Lwowie. Jej obrazy były wystawiane na wielu wystawach zarówno w Polsce, jak i za granicą. Zdobywały uznanie krytyków i publiczności, a sama artystka zyskiwała coraz większą renomę.

Działalność społeczna
Maria Dulębianka była nie tylko utalentowaną malarką, ale również aktywną działaczką społeczną i feministką. Była zaangażowana w walkę o prawa kobiet, szczególnie w kontekście dostępu do edukacji i udziału w życiu publicznym. W 1908 r. była jedną z organizatorek Pierwszego Zjazdu Kobiet Polskich w Krakowie, gdzie poruszano kwestie równouprawnienia kobiet. W tym samym roku kandydowała też do Sejmu Krajowego we Lwowie. Współpracowała z wieloma organizacjami, które promowały prawa kobiet i ich udział w życiu społecznym. Jej działalność wykraczała poza granice Polski - brała udział w międzynarodowych kongresach feministycznych, gdzie reprezentowała polskie kobiety.

Związek z Marią Konopnicką
Jednym z najważniejszych aspektów życia prywatnego Marii Dulębianki był jej związek z Marią Konopnicką, znaną poetką i pisarką. Ich relacja była nie tylko głęboko przyjacielska, ale i partnerska. Razem podróżowały po Europie, wspierając się wzajemnie zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Dulębianka była inspiracją i wsparciem dla Konopnickiej, a ich związek stał się przykładem silnej więzi między dwiema wybitnymi kobietami epoki.

Ostatnie lata i dziedzictwo
Maria Dulębianka zmarła 7 marca 1919 r. we Lwowie. Jej życie i działalność miały ogromny wpływ na rozwój polskiej sztuki i ruchu feministycznego. Do dziś pozostaje postacią inspirującą, której twórczość i zaangażowanie społeczne są doceniane przez kolejne pokolenia.

Łącząc w sobie talent artystyczny i ducha walki o równość, zapisała się na kartach historii jako wybitna artystka i nieustraszona działaczka społeczna. Jej dziedzictwo żyje dalej, inspirując kolejne pokolenia do działania na rzecz sztuki i praw człowieka. 

Autor dziękuje p. Michalinie Chudzińskiej za uzupełnienie informacji odnośnie do roku urodzenia artystki.