Projekt realizowany w latach 2019–2023

Studnia św. Jana z Dukli, znajdująca się na wewnętrznym, południowym dziedzińcu dawnego klasztoru oo. bernardynów, jest przykładem małej architektury o funkcji kultowej. Jej powstanie związane jest z beatyfikacją Duklana w 1733 r. Wówczas nastąpił szereg prac nadających odpowiednią oprawę relikwiom i upamiętniających świętego. Jedną z nich jest murowana studnia zbudowana w latach 1748–1755.

Kompleksowe prace konserwatorskie obejmują wszystkie zabytkowe elementy obiektu: więźbę i pokrycie dachowe, konstrukcję kopuły oraz polichromie w jej wnętrzu, elementy kamienne i metalowe. Ponadto przewidziano przeprowadzenie prac inżynieryjnych związanych z odwodnieniem i oświetleniem studni.

Poniżej przedstawiamy etapy realizowanych prac w poszczególnych latach.

Prace zrealizowane w 2023 r.

Kontynuowano prace związane z konserwacją i restauracją figury św. Jana z Dukli: z blachy miedzianej ukształtowano nową podstawę pod figurę, a po dokładnym oczyszczeniu i zabezpieczeniu antykorozyjnym powierzchni przystąpiono do położenia złoceń.

Wiele pracy poświęcono oczyszczaniu kamiennych filarów i dekoracji kamieniarskiej studni. Ze względu na uwidaczniające się spod zewnętrznych nawarstwień przemalowania w kolorze kamienia (niegdyś popularna metoda „odświeżania” wyglądu obiektów) planowane wykorzystanie w tym celu lasera zarzucono na rzecz tradycyjnego piaskowania. Wykonano uzupełnienia dużych ubytków kamienia w dolnych partiach filarów i cembrowiny studni. Zdemontowano i poddano konserwacji kamienne wazy zdobiące kopułę studni.

Do wysokiego stopnia zaawansowania doprowadzono prace przy konserwacji malowideł w kopule oraz na pendentywach. Podklejono wszystkie osypujące się fragmenty, uzupełniono ubytki tynku, usunięto zabrudzenia i wtórne przemalowania. Dzięki temu uczytelniła się kompozycja malowidła, co pozwoliło na podjęcia decyzji dotyczących sposobu wykonania retuszy i rekonstrukcji.

Sytuacja uwidoczniona po rozbiórce kamiennej posadzki wewnątrz studni wymusiła wprowadzenie zmian projektowych – okazało się, że dotychczasowe płyty nie nadają się do ponownego montażu i będą musiały zostać zastąpione nowymi (w związku z tym zmianie uległ również układ warstw podbudowy). Przy okazji prac rozbiórkowych zdemontowano i poddano konserwacji metalowy zbiornik na wodę umieszczony pod nakrywą studni oraz podtrzymujące go stalowe belki. Po ponownym montażu tych elementów nowe warstwy podbudowy, uwzględniające zastosowanie zapraw drenarskich, wykonano zgodnie z projektem zamiennym.

Ustabilizowanie i wyrównanie podłoża wokół studni umożliwiło postawienie rusztowania, dającego dostęp do dachu. Zweryfikowano stan zachowania więźby. Okazało się, że jej elementy są na tyle zmurszałe, że konieczna będzie ich pełna wymiana. Po rekonstrukcji elementów więźby ułożono nowe pokrycie z blachy miedzianej w układzie poziomych pasów.

Realizator: ZKR Sp. z. o.o.

Ponadto w 2023 r. zlecono wykonanie konserwacji czterech metalowych krat wypełniających arkady studni. Obecnie istniejące kraty różnią się od tych widocznych na zdjęciach z lat 30. XX w. Wówczas miały one formę niskiego płotka, sięgającego jednej trzeciej wysokości arkad, natomiast teraz to dwuskrzydłowe, dekoracyjnie kształtowane wypełnienia ze zwieńczeniem. Pokrywająca elementy czarna, matowa farba zachowała się z licznymi ubytkami, przez które przebijała korozja. W niektórych partiach brakowało pojedynczych elementów ozdobnych, a zwieńczenie kraty od strony traktu drogowego było silnie powyginane i zdeformowane. Prace konserwatorskie miały zatem na celu przywrócenie prawidłowej formy metalowych wygrodzeń oraz zabezpieczenie elementów tak, aby przez długie lata mogły być eksponowane w warunkach zewnętrznych. Kraty zostały oczyszczone z wcześniejszych powłok malarskich, pokryte farbą cynkową, a następnie farbą wierzchnią nadającą charakter dawnej metaloplastyki.

Realizator: Art Service Dorota Miściuk-Jędrzejczyk

Prace przeprowadzone w 2022 r.

W związku z pełnowymiarową inwazją Rosji na Ukrainę tegoroczne prace konserwatorskie prowadzone były w ograniczonym zakresie.

W ramach zabezpieczania obiektów zabytkowych znajdujących się w przestrzeni miejskiej Lwowa przed zniszczeniem w wyniku działań wojennych, zdemontowano figurę św. Jana z Dukli znajdującą się na kopule. Następnie, już w pracowni, szczegółowo oceniono stan zachowania obiektu. Metalowa konstrukcja nośna okazała się być w dobrym stanie i wymaga jedynie oczyszczenia i zabezpieczenia antykorozyjnego. Rozpoczęto prace konserwatorskie obejmujące czyszczenie obiektu z nawarstwień, brudu oraz zanieczyszczeń atmosferycznych i powstrzymanie procesów korozji. Zachowane na wszystkich elementach figury fragmenty złota potwierdzają informację, że pierwotnie była ona złocona.

Ponadto wykonano w granicie profilowane elementy rynsztoka (39 szt.) potrzebne do prac przy odwodnieniu i porządkowaniu terenu wokół studni.

Realizator: ZKR Sp. z. o.o.

Prace przeprowadzone w 2021 r.

Prace rozpoczęto od wstępnego rozpoznania i oceny stanu zachowania malowideł na sklepieniu kopuły i żaglach. Pierwsze próby czyszczenia nawarstwień na polichromiach dowiodły, że są one silnie zespolone z warstwą malarską przy równoczesnym bardzo słabym powiązaniu warstwy malarskiej z podłożem. W związku z tym uznano, że  w pierwszej kolejności muszą być przeprowadzone zabiegi konsolidacyjne i wzmacniające malowidło.

W roku 2021 przystąpiono również do prac przy czyszczeniu powierzchni kamiennych. Podstawowym problemem okazały się tu rozległe zacierki i uzupełnienia cementowe.

Jako że działały one uszczelniająco na powierzchnię wapienia, ten zachował się bardzo osłabiony, z silną tendencją do osypywania się. Dotyczy to szczególnie dolnych, zewnętrznych partii obiektu. W lepszym stanie przetrwały wyższe partie obiektu i w ich przypadku próby czyszczenia wypadły zadowalająco.

Realizator: ZKR Sp. z o.o.

Prace przeprowadzone w 2019 r.

W 2019 r. wykonano  skanowanie laserowe obiektu, na podstawie którego powstała szczegółowa inwentaryzacja, niezbędna do dalszych działań.

Prace konserwatorskie zrealizowane w latach 2019-2023, Program Ochrona, Instytut Polonika.