Akademia Handlowa we Lwowie była jedyną w Polsce uczelnią nastawioną na organizację handlu zagranicznego oraz służbę ekonomiczną w dyplomacji. Kandydaci do tej szkoły musieli mieć maturę z wynikiem dobrym oraz spełniać warunki takie, jak na studia uniwersyteckie.

Geneza powstania Akademii Handlowej we Lwowie

W 1875 r ze struktur Szkoły Politechnicznej we Lwowie wydzielono szkołę średnią o nazwie Akademia Handlowa. W 1894 r została przekształcona w czteroletnią Państwową Szkołę Handlową o charakterze średnio-wyższym. Po odzyskaniu niepodległości, w 1922 roku na bazie tej placówki utworzono trzyletnią Wyższą Szkołę Handlu Zagranicznego (WSHZ). Przed wybuchem II wojny światowej awansowała do rangi Akademii Handlu Zagranicznego. Była to czwarta lwowska szkoła wyższa z prawem nadawania stopni magisterskich i jedyna polska uczelnia, kształcąca fachowców dla służby konsularnej.

Początki polskiej szkoły handlowej we Lwowie

Założycielem i pierwszym rektorem uczelni w latach 1922–1930 był Antoni Pawłowski (1859–1942), profesor arytmetyki handlowej i politycznej. Oprócz własnych profesorów etatowych uczelnia zatrudniała uczonych z uniwersytetu i politechniki. Studenci WSHZ poznawali ogólną wiedzą handlową oraz zasady handlu zagranicznego i służby konsularnej, obejmujące zagadnienia prawne, geografię gospodarczą świata i towaroznawstwo.

W pierwszej dekadzie istnienia uczelnia mieściła się w budynku Wyższej Szkoły Handlowej przy ulicy Bourlarda 5 (ob. ul. Nyżankiwskiego). W 1935 r. wybudowano nowy gmach przy ulicy Sakramentek 10 (ob. ul. Tuhan-Baranowskiego). Rok później zajęcia rozpoczęły się w nowym budynku.

Projektant budynku Akademii Handlowej we Lwowie

Projekt architektoniczny gmachu akademii wykonał Wawrzyniec Dajczak (1882–1968), absolwent Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej i jeden z najbardziej płodnych architektów międzywojennego Lwowa. Przed wybuchem pierwszej wojny światowej brał aktywny udział w ruchu niepodległościowym (m.in. w 1908 r. założył Drużyny Bartoszowe – znaną lwowską organizację paramilitarną, był też redaktorem i wydawcą czasopisma tej organizacji – „Dzwon”). Brał udział w obronie Lwowa i w wojnie polsko-sowieckiej, w 1921 r. opuścił szeregi armii w stopniu porucznika. W latach międzywojennych prowadził prywatne biuro projektowe przy ulicy Pełczyńskiej (ob. ul. Witowskiego).

Specjalizował się w architekturze sakralnej (zaprojektował około stu kościołów w archidiecezji lwowskiej i diecezji przemyskiej), ponadto wykonywał projekty domów ludowych, gniazd sokolich, szkół, szpitali i domów mieszkalnych. Był także autorem monumentalnego pomnika konnego Marszałka Józefa Piłsudskiego w Tarnopolu, wreszcie zajmował się konserwacją zabytków. Po drugiej wojnie światowej mieszkał w Jarosławiu.

Dajczak przeszedł w swojej twórczości interesującą ewolucję od form tradycjonalnych do modernistycznych, zawsze jednak starał się zachować indywidualny styl. Pisano: „ulegał on przemianom zgodnie z występującymi w polskiej i światowej architekturze kierunkami, mieszczącymi się w szerokim pojęciu modernizmu. Adaptował różne jego odcienie, od stylizacji pewnych form historycznych w latach dwudziestych, nie wyłączając w latach trzydziestych polskiej odmiany architektury funkcjonalnej. Nigdy jednakże nie uzależnił się od tych zmiennych tendencji bez reszty”.

Architektura gmachu szkoły handlowej we Lwowie

Wyższa Szkoła Handlu Zagranicznego to gmach osadzony w nurcie architektury funkcjonalistycznej, a jednocześnie budynek bardzo charakterystyczny. Architekt nie był z pewnością fanatykiem funkcjonalizmu i uniknął zachłyśnięcia się formą białych kubicznych brył, która nieraz prowadziła do rozwiązań monotonnych i pozbawionych indywidualnego wyrazu.

Lwowska realizacja to asymetryczny układ brył różnych wielkości, proporcji i formy, tworzący konfigurację podporządkowaną podziałom na części i strefy funkcjonalne. Całość jest pozbawiona historycznego detalu i stylizacji, zróżnicowanie formalne Wawrzyniec Dajczak osiągnął bowiem dzięki typowo modernistycznemu zestawieniu różnych materiałów i faktur. Wyraźnie widać wpływ corbusierowskich pięciu zasad architektury nowoczesnej: parter środkowego korpusu jest lekko cofnięty i częściowo wsparty na słupach, przy tym architekt wprowadził tu strefę wejścia. Natomiast otwory okienne zestawił w horyzontalne pasy, stosując w tym celu opaski lub inny materiał w partiach międzyokiennych.

Dalsze losy polskiej uczelni we Lwowie

W latach okupacji niemieckiej uczelnia prowadziła tajne nauczanie. Niemcy zaś powołali średnią Szkołę Handlową z polskim językiem nauczania. Po drugiej wojnie światowej, po opuszczeniu Lwowa przez Niemców, została wznowiona działalność szkoły ale już jako Lwowski Instytut Radzieckiego Handlu. Polscy profesorowie w większości opuścili Lwów jesienią 1945 r.

Obecnie w budynku mieści się Lwowska Akademia Handlowa.