W lipcu 1943 r. w oparciu o struktury Obwodu Włodzimierz Wołyński Armii Krajowej powstała baza samoobrony polskiej „Bielin”, zwana też „Rzeczpospolitą Bielińską”. Dowódcą tej rozległej i silnej bazy był Jan Wyszomirski „Mirek”, członek konspiracji AK. Od sierpnia 1943 r. z samoobroną był związany oddział AK ppor. Władysława Cieślińskiego „Piotrusia”. Baza miała opracowany system alarmowy i zasady udzielania wzajemnej pomocy przez załogi sąsiednich osiedli. W „Rzeczypospolitej Bielińskiej” znajdowały schronienie rzesze uciekinierów z południowej części powiatu włodzimierskiego i z powiatu horochowskiego. Mieszkańcy Bielina udzielali uciekinierom schronienia, pożywienia i opieki medycznej. W Bielinie koncentrowały się siły Zgrupowania „Osnowa” 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK i przygotowywały się do akcji „Burza”. W samej wsi zorganizowano dla potrzeb dywizji ośrodek zaopatrzenia, w skład którego wchodziły młyny, wiatraki, piekarnie, masarnie, palarnia kawy, magazyny, pracownie rusznikarskie, szewskie, krawieckie itp. Stacjonujący tu żołnierze AK toczyli walki z Niemcami i oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii.

W kwietniu 1944 r. Niemcy przystąpili do rozstrzygającej walki ze zgrupowaniem AK w Bielinie z zamiarem całkowitej likwidacji tego ośrodka. W dniach 5, 7, 9 i 10 kwietnia wieś była bombardowana. W wyniku tego wiele domów zostało zniszczonych, część spaliła się, wiele osób zginęło. Niemcy wyparli z Bielina i okolic jednostki partyzanckie ze Zgrupowania „Osnowy”, stawiające im opór oraz rozstrzelali kilkunastu mężczyzn spośród ludności cywilnej, współpracujących z polskim podziemiem.

Żołnierzy poległych w walkach z UPA i Niemcami w 1943 i 1944 r. oraz ludność cywilną (zmarłą głównie w wyniku bombardowań niemieckich) pochowano na dwóch cmentarzach w Bielinie - jeden cmentarz urządzono przy kościele (tu pochowano ok. 30 żołnierzy), a drugi w lesie (tu spoczywa ok. 80 żołnierzy).

Cmentarz przykościelny przez wiele lat był zaniedbany. W latach 90. XX w. z inicjatywy Środowiska 27 WDP AK został odrestaurowany, prace sfinansowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Obecnie nie jest możliwe ustalenie nazwisk żołnierzy pochowanych na tym cmentarzyku. Wspólna tablica upamiętniająca wszystkich poległych - tych o znanych i o nieustalonych personaliach - znajduje się na cmentarzu leśnym. Na cmentarzu przykościelnym umieszczono tablicę z inskrypcją: „Cmentarz wojenny / żołnierzy 27 Wołyńskiej / Dywizji Armii Krajowej / w Bielinie 1939-1944 / 20 X 1992 r. Rodacy”.