Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000523-P/81719

Cmentarz rzymsko-katolicki w Ołyce

Ołyka | Ukraina | obwód wołyński | rejon łucki
ukr. Ołyka (Олика)
Identyfikator: dok-000523-P/81719

Cmentarz rzymsko-katolicki w Ołyce

Ołyka | Ukraina | obwód wołyński | rejon łucki
ukr. Ołyka (Олика)

Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi i kaplicą. Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (69 kart) oraz opinia konserwatorska (przechowywane w MKDNiS). Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia).

Cmentarz w Ołyce znajduje się w jej południowej części, po prawej stronie drogi do Metelna. Zajmuje obszar ok. 2 ha. Na podstawie inskrypcji można wnioskować, że cmentarz powstał w latach 30. XIX wieku. Ostatni z zachowanych nagrobków jest z datą z 1941 roku.

Jak podaje Zbigniew Hauser, mimo iż cmentarz jest mocno zniszczony, wciąż widoczne są na nim ślady dawnej świetności. Zachował się fragment muru cmentarnego z neogotycką ceglaną bramą z uskokowym, ostrołukowym portalem, ozdobioną arkadkowym fryzem i zwieńczoną wieżyczkami - środkową wyższą i po obu stronach dwoma niższymi.

Największym obiektem na cmentarzu jest zdewastowana wewnątrz i na zewnątrz, pozbawiona dachu kaplica cmentarna, według Hausera prawdopodobnie rodu Radziwiłłów, na mapie jednak oznaczona jest jako kaplica Nowowiejskich. Zachowała się fasada kaplicy z  portalem z łukiem typu „ośli grzbiet" ujętym dwiema kolumnami i frontonem z półkoliście zamkniętą lukarną. We wnętrzu kaplicy pozostały detale architektoniczne w postaci ram nieistniejących już epitafiów oraz płaskorzeźbiona dekoracja w formie skrzyżowanych włóczni.

Autor wymienia 36 nagrobków z inskrypcjami, w tym dwa bezimienne, poza tym bezimienny sarkofag z sygnaturą „L. Rudnicki”i okazały grobowiec, a także bezimienne krzyże „podolskie”. Na cmentarzu jest też jeden nagrobek z inskrypcja w języku ukraińskim z 1816 roku.

Najbardziej uszkodzone są monumentalne pomniki w pobliżu kaplicy: Fabiny z Teleżyńskich Milowiczowej (zm. 1933) i Henki Milowiczówny (zm. 1905), które być może stanowiły całość, lecz rozczłonkowanie formy nie pozwala tego jednoznacznie stwierdzić. Dziecięcy nagrobek Henki Milowiczówny wyróżnia się poetycką, rozbudowaną inskrypcją. Również wiele innych nagrobków jest mocno zdewastowanych. Najlepiej natomiast zachował się nagrobek z 1898 roku księdza Józefa Tomkowicza, prałata łucko-żytomierskiego, w kształcie obelisku na skałkach oraz nagrobek rodziny Kożuchowskich zdobiony akroterionem i płaskorzeźbioną gałązką. Nagrobek hrabiego Kazimierza Miączyńskiego, niestety nie zachowany w całości, zwraca uwagę zróżnicowaniem kamienia: każda z części jest z innego rodzaju marmuru.

Na cmentarzu pochowano wiele osób o wyższym statusie społecznym, co wynika z treści inskrypcji, motywów herbowych oraz z okazałości form pomników i doboru materiałów.

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Hauser Zbigniew, „Podróże po cmentarzach Ukrainy”, t. IV, „Województwa: wołyńskie, podolskie, bracławskie i kijowskie”, Kraków 2009, s. 104-108.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Alicja Czuber-Filonik
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz