Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi. Informacje o cmentarzu opublikowano (patrz bibliografia). Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi. Informacje o cmentarzu opublikowano (patrz bibliografia). Jak pisze Anna Lewkowska, Jacek Lewkowski i Wojciech Walczak, cmentarz katolicki w Nieświeżu ma plan prostokąta i 2,95 ha powierzchni otoczonej metalowym ogrodzeniem. Został utworzony na początku XIX w. „Cmentarz jest miejscem spoczynku wielu zasłużonych mieszkańców miasta, osób poległych w walce o wolność Ojczyzny, duchownych. Znajdują się na nim nagrobki o wartościach artystycznych, reprezentujące formy i kierunki artystyczne charakterystyczne dla XIX i 1. połowy XX w. Najstarszy nagrobek, z 1815 r., upamiętnia WJP Rybnikowa. Za przywołanymi autorami, na cmentarzu znajduje się „nagrobek Michała Kraśnickiego (zm. 1924) przodownika policji państwowej, byłego żołnierza, zmarłego prawdopodobnie w tragicznych okolicznościach. Część inskrypcji została skuta, podobnie, tylko skuteczniej. niż na znajdującym się w północno-południowej części cmentarza nagrobku zamordowanych przez bolszewików uczniów i nauczycieli gimnazjum Mieczysława Wolnistego, przywódcy i uczestników powstania nieświeskiego z 1919 r." Na terenie cmentarza pochowano również podpułkownika 5. Pancernego batalionu, Kajetana Doboszyńskiego (zm. 1892), a także Jana Józefa Dwernickiego (zm. 1900), jak informują Lewkowscy i Walczak „syna generała Wojsk Polskich, uczestnika kampanii napoleońskich, od 1829 r. generała brygady w armii Królestwa Polskiego, słynnego dowódcy podczas zwycięskiej bitwy pod Sroczkiem w czasie powstania listopadowego, autora Pamiętnika wydanego we Lwowie w 1870 r." Ci sami autorzy piszą, że "w części północno-zachodniej cmentarza znajduje się kwatera wojskowa z wojny w 1920 r. Kwatera w kształcie prostokąta, z 37 mogiłami w 7 rzędach. (...) Między ostatnimi rzędami ustawiony jest współczesny metalowy krzyż Straży Mogił Poslkich. W kwaterze spoczywają żołnierze polscy, polegli w wojnie z bolszewikami. W północno-wschodniej części cmentarza usytuowana jest kwatera funkcjonariuszy Policji Państwowej, wykonana w 1926 r. (...)."  Na uwagę zasługuje inskrypcja z obelisku: (lewy bok) „MIECZYSŁAW WOLNISTY / POLIKARP KOLENDA / JÓZEF JANUSZKIEWICZ / KONSTANTY IWANOWSKI / ślady po napisie: zamordowani przez bolszewików) DNIA 24 MARCA 1919 R. / front A JEŚLI KOMU DROGA OTWARTA DO NIEBA / TYM CO SŁUŻĄ OJCZYŹNIE / bok: PIĘCIU POLEGŁYM / ZWIĄZEK MŁODZIEŻY POLSKIEJ / GIM. «WŁAD. SYROKOMLI» / 24 MARCA 1926 R" Stan zachowania cmentarza dobry. Nieświeska nekropolia należy do jednych z ciekawszych cmentarzy na terenie Nowogródczyzny.

Bartłomiej Gutowski, Dawid Mendrek