Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000236-P/76670

Cmentarz w Zasławiu (katolicki „nowy”)

Zasław | Ukraina | obwód chmielnicki | rejon szepetowski
ukr. Iziasław (Ізяслав)
Identyfikator: dok-000236-P/76670

Cmentarz w Zasławiu (katolicki „nowy”)

Zasław | Ukraina | obwód chmielnicki | rejon szepetowski
ukr. Iziasław (Ізяслав)

Mimo że cmentarz nazywany jest przez mieszkańców miasteczka „nowym”, został założony w połowie XIX wieku. Jest mocno zadrzewiony, a jego powierzchnia wynosi niewiele ponad hektar. Znajduje się we wschodniej części miasta, niedaleko miejsca gdzie trasa rozgałęzia się na dwa kierunki do Szepetówki i do Sławuty. Wejście się na cmentarz jest od strony jednej z bocznych uliczek.

Zbigniew Hauser wymienia około 40 nagrobków z tym, że kilka z nich jest bezimiennych z nieczytelnymi już inskrypcjami. Poza tym kilka nagrobków podczas swojej drugiej wizyty na cmentarzu nie mógł już odnaleźć. Na „nowym” cmentarzu w Zasławiu prace porządkowe w latach 2012-2014 prowadziła młodzież z polskich szkół uczestnicząca w programie „Mogiłę Pradziada Ocal Od Zapomnienia" pod patronatem Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu i Dolnośląskiego Kuratora Oświaty i Telewizji Wrocławskiej. Efektem ich prac było nie tylko odchwaszczenie cmentarza, ustawienie przewróconych nagrobków i odnowienie napisów, ale również odnalezienie kolejnych nagrobków i sporządzenie listy odczytanych inskrypcji. Lista składa się z 57 pozycji i jest dłuższa od tej sporządzonej przez Hausera. Najstarsze inskrypcje na tej liście świadczą o tym, że chowano osoby już w 1812 roku. Są też inskrypcje z lat 20. i 30. XIX wieku, co podważa  założenia Hausera, że cmentarz powstał w okolicy roku 1850 http://www.studiowschod.org.pl/rzaslaw2012.htm.

Jako najbardziej okazały na „nowym” cmentarzu Zbigniew Hauser wymienia marmurowy grobowiec z końca XIX wieku marszałka szlachty powiatu zasławskiego Józefa Beyzyma oraz jego żony. Grobowiec ten jest mocno uszkodzony przez podkop. Innym interesującym pomnikiem nagrobnym jest odlana z żeliwa "strzaskana" kolumna znajdująca się nieopodal zrujnowanej kaplicy cmentarnej. Jest to nagrobek Stefana i Jadwigi Niewirowiczów z początków XX wieku. Na cmentarzu znajdują się również dwa sygnowane pomniki. Kamienna kanelowana kolumna zdobiona draperią i wieńcem wykonana przez Pruszyńskiego z Łucka upamiętniająca Józefa Papousza (zm. 1913). Z kolei kamienny dziecięcy nagrobek Kazia Nowickiego, który zmarł w 1913 roku został sygnowany przez B. Gintera z Szepetówki czyli kamieniarza Benjamina Gintera (por. cmentarz w Szepetówce). 

Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (1 karta cmentarza i 16 kart nagrobków) przechowywana w MKDNiS. Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia).

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • „Nekropolis. Projekt inwentaryzacji polskich cmentarzy na Podolu„”, katalog on-line, www.nekropolis.in.ua.
  • Hauser Zbigniew, „Podróże po cmentarzach Ukrainy”, t. IV, „Województwa: wołyńskie, podolskie, bracławskie i kijowskie”, Kraków 2009, s. 214-217.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Alicja Czuber-Filonik
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz