Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. Konsulat RP we Lwowie, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000076-W/58258 (UA-7843)

Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej

Zadwórze
ukr. Zadwirja (Задвір'я)
Identyfikator: WOJ-000076-W/58258 (UA-7843)

Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej

Zadwórze
ukr. Zadwirja (Задвір'я)

16.08.1920 r., gdy losy bitwy o Warszawę z wojskami sowieckimi były już przesądzone na korzyść Polaków, dowódca 1 Armii Konnej Siemion Budionny za namową oficera politycznego Józefa Stalina wydał swoim oddziałom rozkaz, aby nagłym atakiem zajęły Lwów. Zastąpił im drogę I batalion 54 pułku piechoty oraz batalion młodych lwowskich ochotników, na którego czele stał kpt. Bolesław Zajączkowski (dowódca tego pułku, mjr Abraham leżał w tym czasie ranny w szpitalu). Pierwszy z polskich oddziałów został zaskoczony przez przeważające siły przeciwnika i uległ prawie całkowitemu zniszczeniu. Rano 17.08.1920 r. liczący 500 ochotników batalion Zajączkowskiego wszczął walkę z bolszewikami w okolicy Zadwórza i zajął stację kolejową w tej miejscowości. Po południu Polacy odparli sześć szarż kawalerii Budionnego, walcząc pod koniec (gdy skończyła się już amunicja) bagnetami i kolbami karabinów. Wszyscy mieli wolę walki do samego końca. Dowódca wydał pozwolenie, aby ostatni nabój żołnierze przeznaczyli dla siebie, unikając w ten sposób strasznej niewoli rosyjskiej (kilku z nich skorzystało z tego prawa, m.in. dowódca Bolesław Zajączkowski i pchor. Władysław Marynowski). O zmierzchu pozostałych przy życiu ok. 300 polskich ochotników ostrzelały z broni maszynowej trzy samoloty wroga, siejąc spustoszenie. Tragiczny epilog walk rozegrał się przy budce dróżnika kolejowego - rozwścieczeni oporem obrońców Kozacy otoczyli grupę bezbronnych już Polaków i dosłownie rozsiekali ich szablami; ci którym udało się ujść z życiem i cywilni świadkowie opowiadali, że Kozacy rąbali nawet martwe ciała. W całodziennym boju zginęło ok. 320 żołnierzy. Grupka rannych dostała się do niewoli, z której powrócił tylko Władysław Targalski. Walka ta miała ogromne znaczenie dla obrony Lwowa, gdyż w czasie, gdy Budionny był związany walką pod Zadwórzem, do Lwowa zdążyła przybyć XIII dywizja piechoty i inne polskie oddziały; gdy nazajutrz Budionny stanął pod Lwowem, miasta broniły już okopy obsadzone wojskiem i artylerią - bolszewikom pozostał jedynie odwrót. Ciała 7 żołnierzy zabrano do Lwowa. Pięciu z nich pochowano na cmentarzu Orląt Lwowskich, w tzw. kwaterze zadwórzańskiej. Spoczęli w niej: kpt. Bolesław Zajączkowski, kpt. Krzysztof Obertyński, por. Jan Demeter, ppor. Tadeusz Hanak i pchor. Władysław Marynowski. Dwaj żołnierze - kpr. Juliusz Gromnicki i szer. Eugeniusz Szarek, prawdopodobnie na życzenie ich rodzin, zostali pochowani poza Cmentarzem Orląt; nie ustalono miejsca ich pochówku. Pozostałych Polaków pochowano na miejscu bitwy. Początkowo ustawiono tam prowizoryczny krzyż. Później usypano kurhan, zwieńczony pomnikiem wystawionym 19.08.1928 r., a u jego stóp założono cmentarz. Tablicę na pomniku ufundował Filip Howzan, ojciec jednego z poległych. Pierwotnie napis na niej głosił: "Orlętom poległym w dniu 17 sierpnia 1920 r. w walkach o całość ziem kresowych". W okresie międzywojennym przy tym pomniku co roku odbywały się uroczystości patriotyczne. Po II wojnie światowej pomnik i cmentarz zostały zdewastowane. Odnowiono je dopiero w latach 90. XX wieku staraniem Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi, z Eugeniuszem Cydzikiem na czele i Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, która sfinansowała ekspertyzę stanu pomnika oraz nową tablicę z inskrypcją: "Polskim Orlętom poległym w walce z wojskami bolszewickimi". Uroczyste odsłonięcie odnowionego upamiętnienia odbyło się w 1995 r. W 2015 r. miał miejsce remont generalny cmentarza, wykonany na zlecenie i z funduszy Rady OPWiM. Wykonano wtedy nowe krzyże na mogiłach i nowe obramienia grobów, prowadzono prace renowacyjne przy kopcu. Na murze oporowym kopca umieszczono 54 tabliczki z ustalonymi nazwiskami poległych. W 2020 r. Grzegorz Hetnar przekazał do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego ustaloną przez siebie listę poległych pod Zadwórzem, liczącą 296 nazwisk. Wg tej listy zostały wykonane nowe tabliczki imienne, które zamontowano na murze oporowym kopca (stare tabliczki zdjęto). Centralnie pomiędzy tabliczkami z nazwiskami umieszczono tabliczkę z inskrypcją główną: "Pamięci 330 polskich żołnierzy i ochotników z Detachement rotm. Abrahama, którzy polegli w krwawej bitwie z bolszewicką armią konną pod Zadwórzem dnia 17 sierpnia 1920 r.". Prace te zostały wykonane w 2021 r. przez Fundację Wolność i Demokracja w ramach zadania dofinansowanego z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą”.

Publikacja:

22.06.2022
rozwiń
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. MKiDN, 2021
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego Fotografia przedstawiająca Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-bolszewickiej Galeria obiektu +6
Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego, fot. Konsulat RP we Lwowie, 2021

Projekty powiązane

1
  • Cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r. w walce z konnicą Budionnego
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz