Nieopodal miejsca, gdzie łączą się rzeki Sihl i Limmat, w pobliżu ETH Zurich, pod numerem 15 przy Universitätsstrasse, stoi niepozorny XIX-wieczny, czteropiętrowy budynek mieszkalny. Na parterze znajduje się lokal usługowy - obecnie restauracja, ale to właśnie w tej kamienicy przez niemal cztery dekady spotykali się pod przykrywką zakupu tańszego tytoniu w tutejszym sklepie politycznie zaangażowani polscy emigranci, działający w konspiracji.

Historia kamienicy

Pod koniec XIX w. budynek mieścił hurtownię tytoniu prowadzoną przez polskiego szlachcica i filantropa J. Kossobudzkiego, który osiedlił się w Zurychu. Kossobudzki przez wiele lat finansował różnorodne polskie inicjatywy, takie jak wydawnictwo patriotycznego miesięcznika „Przyszłość” dla młodzieży oraz druk publikacji Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Od 1865 r., dzięki jego wsparciu finansowemu i logistycznemu, w kamienicy przy Universitätsstrasse działała tajna Czytelnia Polska, która stała się miejscem spotkań i dyskusji polskich ugrupowań politycznych na uchodźstwie.

Przeniesienie Czytelni Polskiej

W latach 1903-1935 Czytelnia Polska była finansowana przez „Towarzystwo Polskie ZGODA w Zurychu”, „Towarzystwo Polskie w Zurychu” oraz „Narodowo-Demokratyczne Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej” (znane również jako „Koło Akademickie w Zurychu”). W 1903 r. zdecydowano o przeniesieniu czytelni na pierwsze piętro budynku przy ulicy Auf der Mauer 13. Sąsiadujące pomieszczenia zajęły lokale klubowe „ZGODY” oraz sale edukacyjne „Uniwersytetu Ludowego przy ZGODZIE”. W 1908 r. w budynku zorganizowano również przestrzeń dla tajnego oddziału „Strzelca” Zagranicznego Związku Walki Czynnej PPS.

Obecnie lokal nadal jest użytkowany przez „Towarzystwo ZGODA”, które ustąpiło działalności politycznej na rzecz ochrony i promocji polskiego dziedzictwa w Szwajcarii oraz edukacji.