Kapliczka z 1993 wzniesiona w miejscu gdzie znajdowała się wieś Derenk (Węgry), fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
WIeś Drenek przed wysiedleniem, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: derenk.hu
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
Oznaczenie miejsc dawnych gospodarstw, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
Budynek szkoły, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
Wystawa w budynku dawnej szkoły w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001103-P/102105

Derenk – polska wieś na Węgrzech

Derenk | Węgry | okręg Budapeszt
Derenk - opuszczona wieś na Węgrzech
Identyfikator: POL-001103-P/102105

Derenk – polska wieś na Węgrzech

Derenk | Węgry | okręg Budapeszt
Derenk - opuszczona wieś na Węgrzech

Wieś Derenk została założona jeszcze w okresie średniowiecza. Jej nazwa, pochodzenia słowiańskiego, odnosi się do derenia, rośliny obficie występującej na tamtym terenie. Na przestrzeni lat Derenk, pierwotnie funkcjonujący jako posiadłość królewska przynależna do zamku Szádvár, wielokrotnie zmieniał właścicieli. W początkach XVIII w. należał do dóbr książąt Esterházyh. Liczba mieszkańców wsi uległa wtedy znaczącemu spadkowi na skutek wojen oraz epidemii dżumy. Dzięki zorganizowanej przez Esterházyh akcji osadniczej w 1717 r. pojawili się w niej polscy chłopi, pochodzący z pogranicza Spisza i Podhala. Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Derenku głównie z trzech miejscowości: Bukowiny Tatrzańskiej, Białki Tatrzańskiej i Czarnej Góry. Jako ich macierzystą parafię etnograf Janusz Kamocki wskazuje tę pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Białce Tatrzańskiej (kaplica pod tym samym wezwaniem istniała w Derenku). Liczba mieszkańców Derenku kształtowała się na poziomie 500 osób. Żyli oni we względnej izolacji, a ich kultura powoli ewoluowała na skutek incydentalnych kontaktów z węgierskimi czy słowackimi sąsiadami. Dzięki temu zachowali archaiczną, osiemnastowieczną mowę góralską oraz pamięć o polskim pochodzeniu, którą kultywowali w tradycjach, zwyczajach i pieśniach. 

W 1938 r., na polecenie regenta Węgier Miklósa Horthy’ego, doszło do poszerzenia rządowych terenów łowieckich, które objęły również Derenk. Ludność (wówczas w Derenku prawie 450 osób) została przesiedlona do kilku okolicznych miejscowości leżących na terenie dzisiejszego regionu miszkolckiego. Do nowych osad przeniesiono rozebrane domy i wiejską kaplicę. Stosunkowo duża grupa rodzin trafiła do Istvánmajor, pozostali m.in. do Ládbesenyő-Andrástanya czy Sajószentpéter. Derenk przestał istnieć w 1943 r. Tylko nieliczni derenczanie oparli się przesiedleniom. We wsi pozostał István Babarcsik wraz z żoną – ostatnią mieszkanką Derenku, która do końca życia w każde popołudnie biła w dzwon pogrzebowy. Dziś o dawnych dziejach Derenku świadczą zachowane na miejscu ślady domów, zdziczałe sady i skromny cmentarz. 

Wyjątkowość mieszkańców Derenku wynika z faktu oparcia się asymilacji z narodem węgierskim. Stało się tak dzięki peryferyjnemu położeniu wsi, z dala od ośrodków obcej kultury. Sprzyjało to kultywowaniu wyniesionych z kraju przodków obyczajów i mowy. Początek budowy obecnej legendy Derenku nastąpił po I wojnie światowej, kiedy był on jedyną polską wsią na terenie państwa węgierskiego okrojonego ustaleniami traktatu z Trianon. Mimo iż ludność Derenku uległa rozproszeniu, to w świadomości przesiedlonych mieszkańców i ich potomków pozostało silne poczucie wspólnoty. Od lat 90. XX w. corocznie spotykają się oni w drugiej połowie lipca na uroczystościach odpustowych, które stały się jedną z najważniejszych imprez węgierskiej Polonii. Jej staraniem w 2004 r. przystąpiono do remontu budynku dawnej szkoły, w której obecnie prezentowana jest stała wystawa dokumentalno-fotograficzna pod tytułem „Pamięć polskiego Derenku”. W ostatnich latach odnowiony został cmentarz, dokonano także oznakowania miejsc dawnych gospodarstw tablicami z nazwiskami ich ówczesnych właścicieli.

Czas powstania:

1717‒1943

Słowa kluczowe:

Publikacja:

07.10.2024

Ostatnia aktualizacja:

07.10.2024
rozwiń
Kapliczka z 1993 wzniesiona w miejscu gdzie znajdowała się wieś Derenk (Węgry) Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Kapliczka z 1993 wzniesiona w miejscu gdzie znajdowała się wieś Derenk (Węgry), fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
WIeś Drenek przed wysiedleniem Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
WIeś Drenek przed wysiedleniem, wszelkie prawa zastrzeżone
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Oznaczenie miejsc dawnych gospodarstw, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Oznaczenie miejsc dawnych gospodarstw, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Budynek szkoły, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Budynek szkoły, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Wystawa w budynku dawnej szkoły w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Wystawa w budynku dawnej szkoły w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas Fotografia przedstawiająca Derenk – polska wieś na Węgrzech Galeria obiektu +6
Cmentarz w Derenku, fot. Anna Szczęsnowicz-Panas, wszelkie prawa zastrzeżone

Obiekty powiązane

1
Pokaż na stronie:

Projekty powiązane

1
  • Kapliczka z 1993 wzniesiona w miejscu gdzie znajdowała się wieś Derenk (Węgry)
    Archiwum Polonik tygodnia Zobacz