Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002413-P/170049

Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy

Identyfikator: POL-002413-P/170049

Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy

Kiedy Rzeczypospolita nie posiadała placówki dyplomatycznej w stolicy Imperium Ottomańskiego, to jej funkcję symbolicznie przez pewien czas pełniła rezydencja stronnika Czartoryskich - Michała Czajkowskiego (1804–1886), znanego w Turcji pod przybranym muzułmańskim imieniem Mehmeda Sadyka Paszy. Do Stambułu Czajkowski trafił w 1841 roku jako szef Agencji Głównej Misji Wschodniej Hotelu Lambert. Początkowo był on organizatorem życia polskich emigrantów, w tym części powstańców listopadowych, którzy znaleźli schronienie w Turcji. Z inicjatywy księcia Adama Czartoryskiego stworzył polską osadę w pobliżu Stambułu - Adampol (obecnie Polonezköy).

W 1850 roku przeszedł na służbę turecką i przyjął islam. Sam Czajkowski był jednym z najwybitniejszych twórców szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu, obok Antoniego Malczewskiego, Seweryna Goszczyńskiego czy Józefa Bohdana Zaleskiego. Urodził się na żytomierszczyźnie, studiował w Warszawie, wziął udział w powstaniu listopadowym, po którym wyemigrował do Francji, gdzie znalazł się w kręgu współpracowników księcia Adama Czartoryskiego. Wybranką jego życia została Ludwika Śniadecka, córka Jędrzeja Śniadeckiego, która była jedną z najbarwniejszych postaci ówczesnej tureckiej polonii. Po jej śmierci ożenił się z Greczynką. Czajkowski w 1872 roku uzyskał rosyjską amnestię i postanowił wrócić w rodzinne strony. Już wcześniej przejawiał sympatie panslawistyczne, zaś po powrocie do kraju przeszedł na prawosławie. W 1886 roku popełnił samobójstwo. Jego syn - Władysław Czajkowski (tur. Muzaffer Pasza) pełnił funkcję gubernatora Libanu. Do najbardziej znanych utworów Michała Czajkowskiego zaliczane są: „Powieści kozackie”, „Wernyhora”, „Stefan Czarniecki”, ale także teksty autobiograficzne: „Gawędy Michała Czajkowskiego”, „Pamiętniki Sadyk Paszy”, „Tureckie anegdoty” (wydane po rosyjsku).

Państwo Czajkowscy zamieszkali w dzielnicy Dżihangir (tur. Cihangir). Z ich domu roztacza się wspaniały widok na Bosfor. Już w latach pięćdziesiątych zaglądali do ich willi znakomici goście, zarówno Polacy, jak i obcokrajowcy: Turcy, Francuzi, Włosi i inni. Jednym z takich gości był Antoni Iliński, w Turcji bardziej znany jako Mehmet Iskender Pasza. O wizycie u Czajkowskich wspomina w swoim - nieopublikowanym - pamiętniku polsko inflancki ziemianin Teofil Benisławski.

Przestronna willa, w której znajduje się dwadzieścia cztery pokoje, powstała w połowie dziewiętnastego wieku. Sadyk Pasza mieszkał w niej aż do 1872 roku, zaś po jego wyjeździe z Turcji ten dom został sprzedany handlarzowi bronią Augustowi Hübnerowi. Pod koniec pierwszej wojny światowej dom został zakupiony przez tureckiego ministra sprawiedliwości Nedżmettina Kodżatasza. Przez mniej więcej rok (1926) rezydencja udzielała gościny Konsulatowi Japonii, zaś od 1927 do 1950 roku znów była rezydencją rodziny Kodżatasz (tur. Kocataş). Następnie willa była wykorzystywana jako centrum edukacyjne amerykańskich kursów kultury i sztuki.

Obecnie Dom Michała Czajkowskiego jest zamknięty dla zwiedzających. Od frontu widać jedynie ogrodzone, niewielkie podwórko oraz trzykondygnacyjną willę, której środkowa część jest lekko wysunięta. Na pierwszą kondygnację wchodzi się po siedmiu schodach, w bocznych częściach umieszczono okna. Na środku drugiej kondygnacji znajduje się balkon, zaś ostatnia kondygnacja posiada trzy okna. Niektóre źródła podają, że rezydencja ma sześć pięter (być może druga strona budynku została pobudowana na niższym poziomie?), ale obecnie nie sposób tego zweryfikować.

Zlokalizowany w prestiżowej części stambulskiego śródmieścia. Nieużytkowany powoli popada w ruinę. W 2021 roku budynek został wystawiony na sprzedaż za cenę około 40 milionów lir tureckich. Powierzchnia rezydencji to 460 m2, z kolei działka na której znajduje się budowla liczy 1320 m2.

Osoby powiązane:

Publikacja:

29.11.2024

Ostatnia aktualizacja:

20.01.2025

Opracowanie:

Radosław Budzyński
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Galeria obiektu +3
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Galeria obiektu +3
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Galeria obiektu +3
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024
Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Fotografia przedstawiająca Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy Galeria obiektu +3
Dom Michała Czajkowskiego - Sadyka Paszy, fot. Radosław Budzyński, 2024

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz