Jan Lewiński [Marek Leykam] (arch.), Kaplica polska w Zuchwil, 1941-1942, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil
Jan Lewiński [Marek Leykam] (arch.), Kaplica polska w Zuchwil, 1941-1942, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Instytut Polonika
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil
Kaplica polska w Zuchwil, arch. Jan Lewiński [Marek Leykam], 1941-1942, fot. Andrzej Pieńkos
Licencja: CC BY-SA 4.0, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001449-P/135394

Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil

Identyfikator: POL-001449-P/135394

Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil

Warianty nazwy:

Polenkapelle

W październiku 1941 r. zebrani w czasie uroczystości przy pomniku Tadeusza Kościuszki w Zuchwil pod Solurą polscy żołnierze internowani w 1940 r. w Szwajcarii, a także przedstawiciele władz emigracyjnych na Zachodzie podjęli decyzję o odnowieniu tamtejszej dawnej kaplicy cmentarnej, pochodzącej z XVI w. (straciła ona pierwotną funkcję wobec likwidacji w XIX w. cmentarza przykościelnego). Postanowiono ją poświęcić pamięci poległych polskich żołnierzy. Po sporządzeniu inwentaryzacji starego obiektu już 24 października 1941 r. opublikowano w obozie internowania w Elgg k. Winterthuru regulamin konkursu na projekt przebudowy i wystroju wnętrza „pamiątkowej kaplicy DSP w Solurze” (z datą zgłoszeń do 1 grudnia). Konkurs był „dostępny dla wszystkich żołnierzy polskich internowanych w Szwajcarii” i przewidywał jednocześnie konieczność rozwiązania kwestii oświetlenia wnętrza, zaprojektowanie nowego wejścia, a także otoczenia budynku. 9 grudnia jury (byli w nim m.in. architekci z Politechniki w Zurychu) wybrało projekt warszawskiego architekta Jana Lewińskiego (przed wojną i po wojnie znany jako Marek Leykam), również internowanego jako podporucznik II Dywizji Strzelców Pieszych.

Przebudowa, po akceptacji polsko-szwajcarskiego komitetu budowlanego oraz gminy Zuchwil, odbyła się w 1942 r. ze środków finansowych zebranych przez Komitet Pro Polonia, siłami polskich żołnierzy (prace konstrukcyjne dachu wykonała firma Conti z Solury). Część środków dostarczył również nuncjusz papieski w Szwajcarii. Jak napisano w uzasadnieniu decyzji jury:

„za projektem przemawia jego prostota, gdyż jak należy przypuszczać, środki finansowe przeznaczone na realizację przebudowy całości będą skromne. Wnętrze kaplicy tworzy jednolitą, zwartą całość dzięki właściwemu użyciu materiałów. Zagadnienie oświetlenia zostało przez autora starannie opracowane. Główny akcent został położony na wnękę ołtarzową, podczas gdy w przedniej części bocznej ściany, z prawej strony przewidziane jest wysokie okno”.

Prostota i archaizacja bryły i wnętrza kaplicy wiążą się też być może z prowadzonymi wówczas przez Lewińskiego w Zurychu studiami nad architekturą i sztuką pierwszych wieków chrześcijaństwa (o których obronił tam następnie doktorat). Otoczenie kaplicy zmieniło się wraz z likwidacją cmentarza i budową nowego kościoła St. Martin (1950-1956).

W  2013 r. elewacje kaplicy gruntownie odnowiono z inicjatywy i ze współudziałem finansowym Towarzystwa im. T. Kościuszki (Kosciuszko-Gesellschaft) w Solurze.

Rewitalizacji poddano także teren między kaplicą, pomnikiem Kościuszki a kościołem St-Martin.

Przewodnicząca komitetu Pro Polonia z 1942 r., Adele Tatarinoff-Eggenschwiler, poświęciła w 1961 r. budowie kaplicy wiersz w języku niemieckim.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1941-1942

Twórcy:

Marek Leykam (architekt; Polska, Szwajcaria)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarz na Rossie w Wilnie, badania inwentaryzacyjne”, katalog on-line, opr. Anna Sylwia Czyż i Bartłomiej Gutowski, dostęp on-line http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/.
  • J. Zieliński, Nasza Szwajcaria, Warszawa 1999, s. 131-132.
  • S. Piekarski, Polskie muzy w krajobrazie Szwajcarii, t. I, Warszawa 2002, s. 54-58, 257.
  • „Polskie ślady w Solurze i Zuchwilu / Polnische Spuren in Solothurn und Zuchwil”, red. P. Zielony, T. Ackermann, R. Pawłowski, Warszawa–Solothurn 2022.
  • „Die Polenanlage in Zuchwil”, broszura „Pfarrei-Info” Zuchwil, 13 I.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

19.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

19.07.2024

Opracowanie:

prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Galeria obiektu +2
Jan Lewiński [Marek Leykam] (arch.), Kaplica polska w Zuchwil, 1941-1942, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Galeria obiektu +2
Jan Lewiński [Marek Leykam] (arch.), Kaplica polska w Zuchwil, 1941-1942, fot. Norbert Piwowarczyk, 2024, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Fotografia przedstawiająca Kaplica polska projektu Marka Leykama w Zuchwil Galeria obiektu +2
Kaplica polska w Zuchwil, arch. Jan Lewiński [Marek Leykam], 1941-1942, fot. Andrzej Pieńkos

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz