Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w l. 1914-1920, fot. Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie, 2019
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920
Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w l. 1914-1920, fot. Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie, 2019
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920
Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w l. 1914-1920, fot. Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie, 2016
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920
Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w l. 1914-1920, fot. Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie, 2016
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000117-W (UA-8084)

Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920

Zborów | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon tarnopolski
ukr. Zboriw (Зборів)
Identyfikator: WOJ-000117-W (UA-8084)

Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w latach 1914-1920

Zborów | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon tarnopolski
ukr. Zboriw (Зборів)

W 1935 r. z inicjatywy starosty zborowskiego Alfreda Kocóła na cmentarzu znajdującym na przedmieściu Zborowa wzniesiono kaplicę-mauzoleum ku czci poległych za Ojczyznę w latach 1914-1916, 1918-1919 i 1919-1920. Projekt architektoniczny opracował Wawrzyniec Dayczak. Budowę rozpoczęto wiosną 1935 r., a 9.11.1935 r. kaplicę uroczyście poświęcono. Wokół kaplicy zostali pochowani żołnierze 12 Podolskiej Dywizji Piechoty, którzy zginęli na polach bitewnych powiatu zborowskiego, głównie w latach 1918-1920 oraz żołnierze 51 Pułku Strzelców Kresowych, ekshumowani w 1935 r. z licznych pobojowisk. Prawdopodobnie pochowano tu też 4 żołnierzy z 19 p.p. poległych w Pomorzanach, gdyż w lutym 2016 r. podczas prac sondażowo-ekshumacyjnych na cmentarzu znaleziono metalową tabliczkę ku czci Józefa Drailinga, poległego w Pomorzanach. Kaplica, murowana z cegły, tynkowana, jest usytuowana w północnej części cmentarza. Zwrócona częścią ołtarzową na zachód, ustawiona na wysokim podeście z bloków granitowych. Podest tworzy wokół kaplicy wąski taras, od wschodu dostępny 13-stopniowymi schodami. U szczytu schodów ustawione są kamienne wazy. Budowlę wzniesiono na planie kwadratu w formie obronnej baszty zamkowej o wysokości 10 m. Na ścianie wschodniej znajduje się prostokątna marmurowa tablica z inskrypcją: "Pomnik […] społeczeń[…] z inicjatywy i starania starosty zborowskiego Alfreda Kocóła budowę projektował architekt inżynier Wawrzyniec Dayczak". Nad gzymsem na fasadzie frontowej i fasadach bocznych umieszczono półokrągłe płyciny z godłem państwowym (pośrodku) oraz orłem legionowym i strzeleckim. Pod gzymsem figuruje napis "Poległym za Ojczyznę 1914-1918-1920". Wyżej znajduje się krzyż niepodległościowy. We wnętrzu, ozdobionym polichromią z motywami rycerskimi, ustawiono alabastrowy ołtarz, a w nim kopię obrazu MB Częstochowskiej. Teren wokół kaplicy otoczony był ogrodzeniem z kamiennych filarków połączonych łańcuchami, wypełniony grobami, na których pierwotnie stały proste drewniane krzyże. Remont kaplicy i otaczających ją grobów został przeprowadzony przez fundację MOSTY w latach 2015 -2016. Prace współfinansowało m.in. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wieloraką pomocą służyły też polskie placówki konsularne na Ukrainie – Ambasada RP w Kijowie i Konsulat Generalny RP w Łucku. W ramach projektu przeprowadzono badania archeologiczne, na podstawie których udało się ustalić miejsca pochówków 35 polskich żołnierzy, w tym dwie mogiły zbiorowe przy kaplicy. We wnętrzu kaplicy umieszczono tablicę z inskrypcją: "Są miejsca i ludzie o których nie wolno zapomnieć. / Pamięci walczących złożonych w bezimiennych mogiłach na polu walki. / Chwała poległym pod Zborowem [tu 11 nazwisk żołnierzy poległych] oraz kilkudziesięciu nieznanym żołnierzom polskiej i ukraińskiej narodowości / pochowanym w Zborowie w latach 1914-1920". Obecnie w kwaterze znajduje się 12 krzyży, ale nie stoją na poszczególnych mogiłach, tylko są rozmieszczone z tyłu i po bokach kaplicy. Równolegle z opisanym remontem prowadzone były również prace porządkowe ukraińskiej kwatery wojennej Strzelców Siczowych – przeprowadzono renowację centralnej części ukraińskiej kwatery oraz ufundowano i ustawiono 12 symbolicznych krzyży upamiętniających mogiły ukraińskich żołnierzy. Był to gest strony polskiej dla strony ukraińskiej, który wpisuje się w szeroko rozumiany dialog polsko-ukraiński. W 2021 r. kaplica została uszkodzona przez nieznanych sprawców - na jednej ze ścian namalowano swastyki. Miejscowe władze bardzo szybko zareagowały, zamalowując te znaki, niestety naprawa ta jest prowizoryczna. W związku z tym faktem na 2022 r. zaplanowano kolejne prace remontowe tego obiektu.

Publikacja:
22.03.2024
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Kaplica-pomnik i kwatera żołnierzy polskich poległych w l. 1914-1920
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz