Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001997-P/160633

Kościół parafialny pw. św. Stanisława w Dawidowie

Identyfikator: POL-001997-P/160633

Kościół parafialny pw. św. Stanisława w Dawidowie

Historia parafii w Dawidowie i kościoła parafialnego pw. św. Stanisława
Historia położonej w okolicach Lwowa wsi Dawidów sięga początków XV w. Parafia jest od niej niewiele młodsza, gdyż została ufundowana w 1439 r. Początkowo parafia należała do dekanatu lwowskiego. Od 1659 r. duszpasterstwo w Dawidowie objęli dominikanie, którzy pieczę nad nim sprawowali aż do roku 1815. Po tym czasie, aż do wieku XX parafią kierowali księża świeccy.

Konstrukcja pierwszego kościoła parafialnego była drewniana. Przed 1600 r. została jednak zastąpiona przez konstrukcję murowaną, ufundowaną przez nieznanego z imienia fundatora nazwiskiem Dawidowski. Kolejne informacje dotyczące budowli pochodzą z początku XVIII w. i wspominają istnienie trzech ołtarzy w świątyni. Wiemy jednak, że 1741 r. jednak ołtarzy w kościele w Dawidowie było już pięć: główny, św. Stanisława, św. Michała Archanioła, św. Katarzyny, św. Matki Boskiej i św. Barbary. Świątynia była także wyposażona w ambonę, organy i ławki. Akta wizytacji dekanalnej, która nastąpiła dwadzieścia lat później, znów odnotowały tylko trzy ołtarze, w których dwa (boczne) malowane były na ścianach. Drewniany ołtarz główny posiadał obraz przedstawiający św. Stanisława.

Kościół pw. św. Stanisława w Dawidowie konsekrowany został dopiero w 1774 r. Znów odnotowano wtedy trzy ołtarze, z których boczne malowane były na ścianach, posiadające jednak obrazy malowane farbą olejną na płótnie (były to obrazy przedstawiające Najświętsze Serce Jezusa oraz Matkę Boską).

W 1785 r. austriackie władze zleciły inwentaryzację kościoła, kiedy to odnotowano podobny stan wyposażenia co w 1774 r. W tym samym roku austriackie władze skonfiskowały srebrną infułę z obrazu przedstawiającego św. Stanisława, a w 1810 r. skonfiskowano kościelne srebra (dolne części monstrancji, puszki, srebrny kielich i krzyż). W 1816 zanotowano, że niemal wszystkie srebra zostały oddane do urzędu monetarnego.

Przebudowa i dzieje w XX w.
Późniejsze losy kościoła są niejasne. Wiemy, że w latach 30. XX w. kościół przebudowano z inicjatywy księdza Sadowskiego - budowla przedłużona została od frontu (nawa otrzymała trzy kolejne przęsła) i wybudowano nową zakrystię. Chociaż zasadnicza część dobudowy zakończyła się w 1934 r., prace wykończeniowe trwały do 1937. 

Po II wojnie światowej, w 1946 r., ksiądz Sadowski opuścił Dawidów i udał się do Legnicy. Większość wyposażenia kościoła została przeniesiona do kościoła Świętej Trójcy. W kolejnych dekadach kościół został opuszczony, a obecnie pełni funkcję cerkwi. Wywiezione po 1946 r. wyposażenie do dziś nie zostało odnalezione.

Architektura
Murowana i orientowana budowla kościoła św. Stanisława wzniesiona została z łamanego kamienia i cegły. Znajduje się w centrum wsi, na niewielkim wzgórzu. Budynek składa się z nawy o pięciu przęsłach i niższego oraz węższego jednoprzęsłowego prezbiterium, do którego dostawione zostały dwa pomieszczenia mieszczące zakrystię. Nawa kościoła ma kolebkowo-krzyżowe sklepienie, prezbiterium zaś - sklepienie kolebkowe.

W zachodnim przęśle nawy znajduje się chór muzyczny, opierający się na dwóch filarach. Przestrzeń pod chórem zajmuje kruchta i schowek.

Kościół ma jednokondygnacyjną i trójpolową fasadę zwieńczoną szczytem. Środkowe jej pole jest zryzalitowane, u dołu wypełnione jest portalem. Elewacje nawy z pozostałych stron zwieńczone są profilowanym gzymsem, podobnie elewacje prezbiterium.

Nawa kościoła charakteryzuje się wysokim, dwuspadowym dachem, a prezbiterium i aneksy - dachami wielospadowymi. Wszystkie kryte są blachą.

Obok kościoła znajduje się stojąca samodzielnie murowana i otynkowana dzwonnica.

Wyposażenie
Dziś dawne wyposażenie kościoła znamy jedynie z przekazów archiwalnych. Po wywiezieniu na tereny Śląska po II wojnie światowej nie udało się go odnaleźć.

Inwentaryzacja kościoła z końca okresu dwudziestolecia międzywojennego, zgodnie z wcześniejszymi przekazami, wspomina o trzech ołtarzach: drewnianym ołtarzu głównym o neogotyckich formach oraz o dwóch ołtarzach bocznych, które malowane były na ścianach. Posiadały one olejne obrazy przedstawiające Najświętsze Serce Jezusa oraz Matkę Boską i dekorowane były rzeźbą stiukową.

Wśród pozostałego wyposażenia kościoła wspomnieć warto o drewnianej neogotyckiej ambonie, organach, trzech feretronach wyposażonych w obrazy olejne na płótnie i jednym wyposażonym w drewnianą rzeźbę, a także o olejnym obrazie przedstawiającym św. Teresę z Dzieciątkiem. Na swoim wyposażeniu kościół parafialny pw. św. Stanisława posiadał także rzeźbę wykonaną z polichromowanego drewna przedstawiającą Chrystusa Zmartwychwstałego oraz terakotową przedstawiającą św. Antoniego.

Posiadane przez kościół srebra w większości skonfiskowane zostały jeszcze przez władze austriackie pod koniec wieku XVIII i na początku wieku XIX.
 

Czas powstania:

przed 1600, 1774 (konsekracja), 1932-34 (przebudowa)

Bibliografia i archiwalia:

  • Tomasz Zaucha, „Kościół parafialny pw. Św. Stanisława w Dawidowie”, [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, red. Ostrowski Jan K., Cz. I: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków 2001, t. 9, s. 31-42.

Publikacja:

16.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

30.07.2024

Opracowanie:

Magdalena Puchalska
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz