Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002251-P/165077

Kościół parafialny pw. Najświętszej Panny Marii z Góry Karmel w Delawie

Identyfikator: POL-002251-P/165077

Kościół parafialny pw. Najświętszej Panny Marii z Góry Karmel w Delawie

Zarys historyczny
Miejscowość leży około 20 km na wschód od Tłumacza, na prawym brzegu Dniestru. Pierwsze wzmianki o Delawie pojawiły się już w XV w., kiedy król Władysław Jagiełło nadał wieś probostwu w większym, leżącym 4 km na południowy wschód Koropcu. Własność majątku utrzymała się aż do XX w. 

Również do XX w. utrzymała się przynależność parafialna. Miejscowość podlegała pod farę w Koropcu od swojego oficjalnego początku, aż do lat 20. XX w., kiedy początkowo utworzono tu ekspozyturę (1921), a cztery lata później niezależną parafię. By się to udało, potrzebny był obiekt sakralny. W miejscowości, już od kilku wieków, istniała wprawdzie kaplica (wzniesiona przed 1721 r.), ale była niewystarczająca. Pełniła funkcję awaryjną, gdy stan wód uniemożliwiał dotarcie wiernym do Koropca. 

Jak przytacza Katarzyna Brzezina w swoim opracowaniu na temat obiektu „była to budowla dwupiętrowa «z drewna dębowego kostkowanego w trianguł»(…). Wewnątrz znajdował się ołtarz «elegantissima et pictura et structura», z obrazami Matka Boska Niepokalana (w polu) i Św. Stanisław Kostka (w zwieńczeniu)”. 

Plebania powstała na wysokości roku 1921. Przekształcono ją z niewielkiego budynku gospodarczego. 

Ostatnim opiekunem parafii był ksiądz Antoni Warzyński. Udało mu się ocalić część wyposażenia kościoła, gdy opuszczał Delawę pod koniec lat 40. XX w. W roku 1950 świątynia została zamieniona przez komunistów na magazyn spożywczy, a w późniejszym okresie na młyn. Wymagało to zmian konstrukcyjnych i stworzenia przybudówek. Obiekt został więc dotkliwie zmieniony i zdewastowany. Istnieją informacje, że w roku 1997 przeprowadzono kolejną modernizację, jednak kościół nie wrócił w ręce wiernych, a dziś zwyczajnie niszczeje. 

W czasie największej aktywności parafii działały przy niej bractwa i stowarzyszenia religijne takie jak: Stowarzyszenie Różańca Żywego, Katolickie Stowarzyszenie Mężów, Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, Katolickie Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Żeńskiej oraz Parafialna Akcja Katolicka. 

W wieku XX na terenie miejscowości odkryto ślady po neolitycznej osadzie. 

Architektura
Obiekt położony jest we wschodniej części wsi, na szczycie wzgórza. Jest to budowla murowana z kamienia, nieotynkowana, z prezbiterium skierowanym na południowy wschód. Składa się z nawy oraz węższego i niższego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą, za którym znajduje się zakrystia.

Współczesny stan obiektu jest mocno zmieniony w stosunku do oryginalnego. Dlatego opisując go, należy bazować na wektorze opartym o rysunki projektowe sprzed ponad stu lat i stare zdjęcia oraz te ślady, które da się jeszcze odczytać z obecnego stanu. 

Elewacje obiektu wykonano z nieregularnie obrobionego kamienia. Całość osadzono na cokole i opięto niskimi przyporami. Fasada, w swoim pierwotnym i nienaruszonym kształcie, była trójpolowa z polem środkowym ujętym w grube przypory. Wieńczył ją trójkątny szczyt z krzyżem celtyckim. Nad frontem dominowała wieżyczka zakończona ostrosłupowym daszkiem zwieńczonym krzyżem. Boczne elewacje zamknięte zostały profilowanym gzymsem. Z kolei płaski gzyms poprowadzono na wysokości okiennych łuków, tworząc z niego rodzaj ramy. 

Nad prezbiterium, nawą i zakrystią znajdują się dachy dwuspadowe, różniące się jedynie charakterem przyczółków i naczółków. Nad przedsionkiem zakrystii umieszczono dach dwupołaciowy. Wszystkie pokryte zostały blachą cynkową. 

Wnętrze nie posiada artykulacji. Prezbiterium zostało nakryte sklepieniem kolebkowym. Arkada tęczowa jest półkolista. Okna w nawie zastosowano prostokątne, zamknięte półkoliście. Oprócz tego pozostałe otwory okienne są prostokątne albo prostokątne zamknięte odcinkowo. Drewniany chór muzyczny, obecnie znajduje się w stanie kompletnej dewastacji.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1912

Twórcy:

Tadeusz Obmiński (architekt; Polska, Ukraina)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Katarzyna Brzezina, „Kościół parafialny pw. Najświętszej Panny Marii z Góry Karmel w Delawie”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2010, ISBN 978-83-89273-69-74, t. 18, s. 69-74.

Publikacja:

12.10.2024

Ostatnia aktualizacja:

12.10.2024

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz