Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago, Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago (fragment), Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Widok na panoramę miasta z kościoła pw. Świętych Młodzianków w Chicago, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago (wnętrze), Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago, Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Plan kościoła pw. Świętych Młodzianków, Chicago, IL, USA rys. Bartłomiej Gutowski, 2018, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
Lokalizacja kościoła pw. Świętych Młodzianków, Chicago, IL, USA rys. Bartłomiej Gutowski, 2018, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001813-P/150324

Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago

Identyfikator: POL-001813-P/150324

Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago

Parafia Świętych Młodzianków powstała w październiku 1905 r. na południowych krańcach polskiej dzielnicy (tzw. Polish Downtown), w niewielkiej odległości od kościołów pw. Świętej Trójcy i pw. św. Jana Kantego. Osiedlali się tam licznie także Niemcy i Irlandczycy. Organizatorem wspólnoty, na prośbę Polaków, mianowano ks. Franciszka Langego, proboszcza parafii św. Jozafata. Patrocinium nowej parafii i przyszłego kościoła wiązało się z liturgicznym oddaniem czci dzieciom, które zostały zabite w Betlejem z rozkazu namiestnika Galilei Heroda (tzw. Rzeź Niewiniątek), pragnącego zgładzić nowonarodzonego Chrystusa. Wydarzenia te opisano w Ewangelii według św. Mateusza, a kult pomordowanych sięga czasów wczesnego chrześcijaństwa.

Dzięki staraniom i własnemu wkładowi finansowemu ks. Langego zakupiono od niemieckich luteranów zbór św. Jana Ewangelisty (wzniesiony w 1867 r.) wraz z murowaną plebanią oraz szkołą. Nauczanie rozpoczęto jeszcze w październiku 1905 r. i przekazano je nazaretankom. Tymczasowo w budynku szkoły jedną z sal zamieniono na kaplicę, w której 22 dnia tego samego miesiąca proboszcz parafii – ks. Jan Zwierzchowski – odprawił pierwszą mszę świętą.

Początkowo wspólnota, w której z oddaniem do 1960 r. posługiwał ks. Zwierzchowski, liczyła 144 rodziny, a naukę pobierało około 160 uczniów. W ciągu kolejnych lat rozbudowano szkołę, a w kwietniu 1910 r. rozpoczęto wznoszenie kościoła i plebanii. Drugi z budynków ukończono w przeciągu sześciu miesięcy i powiększono następnie w 1941 r. Starą plebanię rozbudowano z przeznaczeniem na mieszkanie dla sióstr felicjanek, które przejęły w 1906 r. prowadzenie szkoły.

Wznoszenie kościoła postępowało dużo wolniej, przede wszystkim z powodu niepokojów społecznych i strajków, jakie targały robotniczym Chicago w tym czasie. W czerwcu 1911 r. kamień węgielny uroczyście poświęcił biskup Paweł Rhode, który w momencie organizowania parafii przekazał na jej funkcjonowanie kilka tysięcy dolarów. Konsekracji kościoła dokonał 20 października 1912 r. arcybiskup James E. Quigley.

W latach 1914-1915 wzniesiono nową szkołę, a w 1923 r. dom zakonny dla stale powiększającej się kadry sióstr nauczycielek. Lata 20. XX w. były bowiem czasem największego rozkwitu parafii, liczącej wówczas ok. 15 000 wiernych oraz 40 bractw i towarzystw religijnych przy niej działających. W 1927 r. zaczęto wydawać czasopismo parafialne „Młodziankowianin”, zaś w 1941 r. biuletyn „Kalendarzyk tygodniowy”. Ze społeczności tej pochodzili także ochotnicy w obu wojnach światowych, a Towarzystwo Imienia Jezus zajmowało się wysyłaniem paczek dla walczących żołnierzy.

Na początku lat 50. XX w. rozpoczął się regres parafii związany z ucieczką mieszkańców do lepszych dzielnic, na co wpływ miała m.in. budowa w pobliżu autostrady. Miejsce Polaków zajmowali głównie Portorykańczycy i inne nacje z Ameryki Łacińskiej. W 1975 r. do parafii Świętych Młodzianków dołączono terytorium zamkniętego kościoła pw. św. Kolumba, założonego przez Irlandczyków w 1859 r. Tym samym polska, etniczna wspólnota stała się terytorialna i wielonarodowa. Stan ten pogłębił się, kiedy w 1990 r. przyłączono do niej parafię św. Bonifacego, założoną w 1865 r. przez emigrantów z Niemiec. Na przełomie tysiącleci dynamicznie rozwinęło się duszpasterstwo hiszpańskojęzyczne, które obecnie dominuje w życiu społeczności. W niedzielę w języku polskim odprawiana jest jedna msza święta.

Projekt kościoła pw. Świętych Młodzianków wyszedł z pracowni architektonicznej Worthmann & Steinbach, a najwięcej pracy w przygotowanie szkiców włożył drugi z udziałowców – John G. Steinbach. Świątynia, wzniesiona z prasowanej cegły i stali, z detalem wykonanym z piaskowca, została zaplanowana na około 1400 miejsc siedzących. Nadano jej formę trójnawowej bazyliki z płytkim transeptem i półkolistym prezbiterium, ujętym zakrystią i pomieszczeniem gospodarczym. Skrzyżowanie naw zaakcentowano potężną kopułą, czyniąc z tej imponującej przestrzeni dominantę wnętrza. Na zewnętrz ujmują ją cztery mniejsze kopuły, wieńczące klatki schodowe. Fasadę kościoła o neobarokowym wykroju szczytu ujęto dwiema masywnymi wieżami, których ostatnia kondygnacja jest ażurowa i mieści dzwony. Do wnętrza prowadzi trójosiowy, kamienny portal o ciekawej dekoracji, nawiązującej do gotyckiego laskowania.

W dniu poświęcenia kościół był wyposażony we wszelkie potrzebne sprzęty jak: ołtarze, ławki i organy. Ze starej kaplicy do nowej świątyni przeniesiono figurę Matki Bożej. Wielokolorowe witraże o tematyce przede wszystkim chrystologicznej sprowadzono z Austrii. Jednak z pierwotnego wystroju świątyni praktycznie nic się nie zachowało ze względu na pożar, który wybuchł w maju 1962 r. W wyniku podjętych prac remontowych, którymi w czasach probostwa ks. Klaudiusza E. Klarkowskiego kierował architekt George S. Smith, w kościele znalazły się nowe, marmurowe ołtarze z mozaikami oraz balustrada przy prezbiterium. Ściany przyozdobiła polichromia, w której opowiedziano o życiu Chrystusa i Maryi, a także przedstawiono świętych pańskich. Jedna ze scen ukazuje także Matkę Bożą Częstochowską jako Królową Polski. Zwracają się bowiem do niej orędownicy państwa, m.in.: śś. Stanisław i Wojciech, św. Jacek Odrowąż, św. Jadwiga Śląska, św. Kazimierz, św. Stanisław Kostka, św. Jozafat, św. Andrzej Bobola, św. Jan Kanty, oraz męczennicy Benedykt, Jan, Izaak i Mateusz (tzw. Bracia Polscy).

W kolejnych latach, za probostwa Edwarda Pająka, urządzono nowe kaplice: Krzyża Misyjnego (1971 r.) i Matki Bożej Częstochowskiej (1973 r.). Do drugiej z nich mozaikę wykonano w Rzymie. Z kolei w zakrystii do dziś zachowały się chorągwie polskiej szkoły przy parafii Świętych Młodzianków, Stowarzyszenia Niewiast Różańca Świętego oraz Bractwa Dziewic Różańca Świętego.

Kalendarium

1905  - erygowanie parafii Świętych Młodzianków

1910 - budowa plebanii i rozpoczęcie prac przy wznoszeniu kościoła

1911 - poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę świątyni

1912 - konsekracja kościoła

1914-1915 - budowa nowej szkoły

1923 - wzniesienie nowego domu dla sióstr felicjanek

1962 - pożar świątyni

1963 - ponowna konsekracja kościoła

1983 - pożar świątyni

Tekst pierwotnie opublikowany w książce wydanej przez Instytut Polonika 
Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, Parafie i kościoły polskie w Chicago, Warszawa 2019, s. 259-266.

Czas powstania:

1910-1912

Twórcy:

Henry Worthmann (architekt; Niemcy, USA), John G. Steinbach (architekt; Austria, USA), George S. Smith (architekt; USA)

Bibliografia i archiwalia:

  • Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, „Parafie i kościoły polskie w Chicago”, Warszawa 2019, 259-266.
  • Howe Jeffery, „Houses of Worship: An Identification Guide to the History and Styles of American religious Architecture”, Thunder Bay Press 2003.
  • Johnson Elizabeth, „Chicago Churches: A Photographic Essay”, Uppercase Books Inc. 1999.
  • Kantowicz Edward R., „The Archdiocese of Chicago. A Journey of Faith”, Booklink 2007.
  • Koenig Harry C., „A History of Parishes of the Archidiocese of Chicago”, Chicago 1980..
  • Kociołek Jacek, Filipowicz Stefan, „Kościoły w Chicago. Miejsca modlitw Polonii”, Warszawa-Chicago 2002..
  • Lane George A., „Chicago Churches and Synagogues: An Architectural Pilgrimage”, Loyola Press 1982..
  • McNamara Denis R., „Heavenly City. The Architectural Tradition of Catholic Chicago”, Chicago 2005..
  • Potaczała Genowefa, „Materiały do historii polskich parafii w Chicago”, mps. oprac. 2018.

Opracowanie:

dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. ucz.
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago, Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago (fragment), Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Widok na panoramę miasta z kościoła pw. Świętych Młodzianków w Chicago, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago (wnętrze), Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago, Worthmann & Steinbach, 1910-1912, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Plan kościoła pw. Świętych Młodzianków, Chicago, IL, USA rys. Bartłomiej Gutowski, 2018, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Świętych Młodzianków w Chicago Galeria obiektu +6
Lokalizacja kościoła pw. Świętych Młodzianków, Chicago, IL, USA rys. Bartłomiej Gutowski, 2018, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz