Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. A, 2013
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. A, 2013
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r., fot. Rada OPWiM, 1997
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000636-W (UA-0657)

Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej

Identyfikator: WOJ-000636-W (UA-0657)

Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej

W wojnie polsko-ukraińskiej 1919 r. Brzeżan bronił batalion por. piech. Bolesława Dunina-Wąsowicza, należący do 9. Pułku Piechoty Legionów. Po czterech dniach zaciętej walki obrońcy musieli ustąpić pod silnym ogniem artylerii przeciwnika. W walkach poległ m.in. Bolesław Dunin-Wąsowicz (pośmiertnie mianowany kapitanem oraz odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Niepodległości). Pochowany został w bezimiennej mogile na Wzgórzu Łysoni w Brzeżanach. Inni żołnierze polscy, polegli w tych walkach, spoczywają na tzw. cmentarzu polskim, gdzie urządzono obszerną kwaterę wojskową z pomnikiem głównym. Nie zachowały się dokumenty poświadczające, ilu żołnierzy pochowano w tej kwaterze. Obecnie tylko na czterech mogiłach zachowały się tabliczki imienne, m.in. na grobie Leona Kozłowskiego.

Kwatera ma kształt prostokątnego pola o powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych. Otacza ją mur o wysokości 1 m z ciosów kamiennych, przykrytych okapem betonowym. Do wnętrza kwatery, której poziom jest znacznie wyższy od otoczenia, prowadzą cztery stopnie. W części centralnej stoi pomnik. Jego kompozycja składa się z prostych, kubicznych form. W centrum znajduje się wysoka płyta, jej boki ograniczają niższe, o zróżnicowanej wysokości prostopadłościenne bloki. Na najmniejszych, skrajnych, umieszczone były betonowe naczynia na kwiaty. Pionowy układ pomnika zamyka od strony frontowej duża leżąca płyta, będąca podstawą pod pozostałe elementy. Całość wykonana jest z betonu, zabarwionego na kolor jasnoczerwony. Inskrypcja umieszczona na ścianie frontowej głosi: „BOHATEROM / WALK / O POLSKĘ / 1918-1920”. Na tylnej ścianie pomnika był wyryty następujący napis, obecnie nieistniejący: „ZA HONOR NALEŻENIA DO / NASZEGO ŻOŁNIERSKIEGO KOŁA / OBFICIE KRWIĄ PŁACIĆ TRZEBA. / CZEŚĆ IM WSZYSTKIM I CHWAŁA, / A PAMIĘĆ O NICH NIECH ZAWSZE / BLISKA BĘDZIE NASZEMU SERCU. / BRZEŻANY 1932”.

W latach 1945-1946, po wysiedleniu Polaków z Brzeżan, na rozkaz NKWD zatrudniono komsomolców do likwidacji napisów na pomniku i grobach. Mieszkańcy Brzeżan, którzy malowali farbą olejną ślady po zerwanych literach, karani byli mandatami i nakazem opuszczenia miasta w ciągu 24 godzin.

W ostatnich latach wolontariusze z Polski wykonywali na cmentarzu prace porządkowe w ramach akcji „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”. Patronem tej akcji jest TV Wrocław - Studio Wschód.

Publikacja:
14.11.2023
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1920 r.
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz