Pierwsza księgarnia polska na obczyźnie została otwarta w Paryżu 12 września 1833 r. z inicjatywy polskiego pisarza i publicysty Eustachego Januszkiewicza (1805-1874). Januszkiewicz należał do przedstawicieli tzw. Wielkiej Emigracji - Polaków, którzy opuścili ojczyznę, uciekając przed represjami Mikołaja I po upadku powstania listopadowego. Właśnie z myślą o takich jak on - polskich wychodźcach zmuszonych żyć na obczyźnie - powstała Librairie Polonaise. 

Kontekst powstania Libraire Polonaise. Nowa funkcja księgarń na przełomie XVIII i XIX w.

Uchwalenie prawa Le Chapeliera (fr. Loi Le Chapelier) w 1791 r., które zakazywało organizowania związków obywateli tego samego stanu i zawodu oraz podejmowania wspólnych działań, znacząco wpłynęło na rynek księgarski we Francji. W rezultacie tego zakazu, na przełomie XVIII i XIX w. księgarnie zaczęły pełnić nową, istotną funkcję społeczną - stały się miejscami spotkań i zgromadzeń różnych grup interesariuszy. Świadome tych przemian władze francuskie przez kolejne stulecie wprowadzały regulacje mające na celu ograniczenie politycznego potencjału księgarń, który wzrastał wraz z rozwojem rynku wydawniczego.

Historia działalności Librairie Polonaise w XIX w.

Jedną z kluczowych politycznych instytucji na paryskiej scenie księgarskiej, której działalność zaangażowana była w polską sprawę narodową w XIX w., była działająca od 1833 r. polska księgarnia w Paryżu - Librairie Polonaise. Od początku swego istnienia Librairie Polonaise pełniła nie tylko funkcję sklepu i antykwariatu, ale także wydawnictwa publikującego książki, pamflety polityczne i eseje na temat „la cause polonaise”. Prócz wydawnictw albumowych poświęconych dawnej Rzeczypospolitej i książek z zakresu polskiej literatury pięknej księgarnia oferowała także medale, rysunki czy grafiki autorstwa polskich twórców. Jednak to, co stanowiło o jej unikatowości na mapie księgarni Paryża, to rola tego miejsca jako centrum dystrybucji wiadomości kulturalnych i politycznych o terenach Rzeczypospolitej pod zaborami oraz ośrodka spotkań i wymiany poglądów przedstawicieli polskiej inteligencji, artystów, dawnych powstańców i ziemian.

Pierwotnie zlokalizowana przy quai Voltaire 11, naprzeciwko Luwru, księgarnia kilkukrotnie zmieniała swoją siedzibę, nazwy oraz charakter oferty. Zaledwie dwa lata po otwarciu przeniesiono ją do siedziby na rue des Marais-Saint-Germain (obecnie rue Visconti). W latach 40. XIX w. została sprzedana wpierw Juliuszowi Marylskiemu, a następnie Karolowi Królikowskiemu, przez kolejne dekady działała pod tym adresem jako Librairie Catholique Polonaise, koncentrując się na dystrybucji publikacji w języku polskim związanych z religią.

W 1864 r., za sprawą Władysława Mickiewicza (1838-1926), syna sławnego poety Adama Mickiewicza, księgarnia zyskała nową siedzibę przy rue Taitbout 23 i przyjęła nazwę Librairie Polonaise du Luxembourg. Władysław Mickiewicz objął pieczę nad instytucją, by rozwinąć jej działalność wydawniczą (dążył do publikacji wszystkich dzieł literackich swego ojca) w odpowiedzi na wzrastające zapotrzebowanie na literaturę polską, wynikające z upowszechniania czytelnictwa i wprowadzenia obowiązku edukacji. Księgarnia została zamknięta w 1889 r. Do decyzji o jej zamknięciu przyczyniły się zmiany sympatii politycznych społeczeństwa i władz francuskich - po upadku Komuny Paryskiej w Polakach zaczęto dostrzegać rewolucjonistów odpowiedzialnych za zniszczenie francuskiej stolicy. Dodatkowo, po klęsce w wojnie francusko-pruskiej, Rosja - przeciwnik polskich dążeń niepodległościowych - zyskiwała coraz większą przychylność kolejnych rządów francuskich. Panująca atmosfera sprawiła, że wielu polskich emigrantów podjęło decyzję o wyjeździe z Francji, a liczne instytucje polonijne, w tym Librairie Polonaise, zamknęły swe podwoje. 

Współczene dzieje księgarni

Librairie Polonaise wznowiła swą działalność po I wojnie światowej jako filia warszawskiej księgarni Gebethnera i Wolffa. W 1925 r. przeniosła się do obecnej siedziby nieopodal Théâtre national de l'Odéon, przy Boulevard Saint-Germain 123. Księgarnia została ulokowana na parterze eklektycznej kamienicy z 1890 r., w lokalu z dużą witryną, gdzie funkcjonuje do dziś.

W 1941 r., podczas okupacji hitlerowskiej Paryża, Librairie Polonaise została zamknięta, a jej zbiory zniszczone. Prześladowania dotknęły również ówczesnego dyrektora księgarni, Tadeusza Pajora, który został deportowany do obozu koncentracyjnego.

Działalność polskiej księgarni przy Boulevard Saint-Germain wznowiono po 1945 r. dzięki staraniom Stanisława Lama (1891-1965). Od początku lat 90. XX w. instytucja jest prowadzona przez rodzinę Michalskich, która kontynuuje jej przedwojenne tradycje. Podobnie jak na początku swej działalności, Librairie Polonaise nie tylko oferuje literaturę i prasę w języku polskim czy reprodukcje polskiej sztuki, ale także pełni funkcję centrum spotkań polskiej emigracji i kultywowania polskiej kultury na obczyźnie poprzez organizację m.in. wykładów tematycznych.