Muzeum (widok od ogrodu) w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Fasada frontowa muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Fasada muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Salon w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Portret Laidonerów w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Klatka schodowa w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Pamiątkowa statuetka Laidonerów w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Tablica Piłsudskiego w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Wystawa poświęcona Marii Laidoner w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Ekspozycja w muzeum w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
Pomnik Laidonerów w Viimsi, Estonia, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Muzeum w Viimsi w Estonii
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002003-P

Muzeum w Viimsi w Estonii

Identyfikator: POL-002003-P

Muzeum w Viimsi w Estonii

Warianty nazwy:
Dwór w Viimsi w Estonii

Nadmorska miejscowość Viimsi - z niewielkim portem towarowym, przystanią dla żaglówek i pięknym wybrzeżem - jest odległa około 10 km na północny-wschód od centrum Tallina. Jej historyczny rodowód sięga połowy XIII wieku. W miejscu gdzie obecnie ma swoją siedzibę Estońskie Muzeum Wojny - Muzeum Generała Laidonera (ul. Mõisa tee 1), pierwszy dwór został założony w 1471 roku. Wówczas tereny te należały do znajdującego się w pobliżu klasztoru św. Brygidy - jednego z największego w Inflantach. Od imienia jego patronki pochodzi zachowana po dziś dzień nazwa całej wschodniej podmiejskiej dzielnicy Tallina - Pirita (oznaczającej Brygidę). Na przestrzeni wieków majątek w Viimsi przechodził w posiadanie magnackich rodów, najpierw ze Szwecji, później carskiej Rosji, jak również estońskiej szlachty. Zachowana współcześnie główna bryła budowli utrzymana w stylu historyzmu powstała w XIX wieku (później nastąpiły niewielkie modyfikacje, m.in. przedłużające boczne skrzydła budynku). Po nacjonalizacji w 1919 roku posiadłość stała się własnością Republiki Estońskiej. Cztery lata później - w 1923 roku - decyzją parlamentu dwór przekazano generałowi porucznikowi Johanowi Laidonerowi za jego zasługi w wojnie o niepodległość kraju. Dwór stał się letnią rezydencją, gdzie generał mieszkał wspólnie ze swoją żoną Marią z Kruszewskich. Johan Laidoner (1884 - 1953) był estońskim politykiem, dyplomatą i wojskowym. Wódź Naczelny Estońskich Sił Zbrojnych, mediator i reprezentant Estonii w Lidze Narodów. Urodzony pod Felinem, wywodził się ze zubożałej rodziny chłopskiej. Ze względów finansowych wybrał karierę w armii carskiej, gdzie zrobił karierę osiągając stopień podpułkownika. Po rozpadzie armii carskiej w grudniu 1917 roku wrócił do Estonii, stając się głównym współtwórcą niepodległości kraju. Generał miał bliskie więzi z Polską. W roku 1904, podczas służby w Wilnie, poznał Polkę, szlachciankę - Marię Kruszewską, którą kilka lat później poślubił. Jako naczelny wódz w 1928 roku złożył oficjalną wizytę w Warszawie. Był honorowym prezesem tallińskiego Towarzystwa Estonia-Polska. Latem 1934 roku gościł w swojej posiadłości w Viimsi, przebywającego z oficjalną wizytą w Estonii, ministra spraw zagranicznych RP Józefa Becka. We wrześniu 1939 roku zadecydował o pomocy w ucieczce z portu w Tallinnie polskiego okrętu ORP „Orzeł”. Warto podkreślić, że generał znał język polski w stopniu pozwalającym na swobodną konwersację. Latem 1940 roku, z chwilą okupacji Estonii przez Sowietów, NKWD internowało, a następnie wywiozło małżeństwo Laidonerów do Penzy w głębi Rosji. Później byli więzieni w Moskwie, a następnie w 1952 roku skazani na zesłanie w głąb Rosji. Generał Laidoner zmarł w 1953 roku w sowieckim łagrze we Włodzimierzu nad Klaźmą i został pochowany w zbiorowej mogile. Maria z Kruszewskich-Laidoner przeżyła zesłanie i w 1956 roku uzyskała zezwolenie władz sowieckich na powrót do Estonii, pod warunkiem, że nigdy nie powróci do majątku rodzinnego. Do końca swoich dni w kraju swojego męża była otoczona powszechnym szacunkiem i czcią. Zmarła w 1978 roku w pobliżu Viljandi, została pochowana na cmentarzu w Tallinie.

Dworek w Viimsi po II wojnie światowej znajdował się w administracji wojsk radzieckich. Do początku lat 90. XX wieku mieściła się tu jednostka nadzoru radiowego Floty Bałtyckiej Marynarki Wojennej ZSRR. Po opuszczeniu Rosjan zdecydowano o przeznaczeniu budynku na cele muzeum wojennego i rozpoczęto również gromadzenie przedmiotów związanych z rodziną Laidonerów. Narodowe Estońskie Muzeum Wojny otwarto w 2001 roku. Aktualna ekspozycja w ramach kilku wystaw stałych prezentuje historię wojen toczonych na terenie Estonii i służbę narodu estońskiego w wojskach innych krajów. Szczególną uwagę poświęcono walkom o odzyskanie niepodległości Estonii i roli jaką odegrał w tym procesie gen. Johan Laidoner. Na piętrze, w centralnej części dworku, w jednym z pomieszczeń zaaranżowano wystawę poświęconą żonie generała Marii z Kruszewskich-Laidoner. Są tam eksponowane m.in. jej dwa portrety, porcelana i naczynia oraz meble z miejsca gdzie mieszkała pod koniec życia. W muzeum jest również dostępna publikacja poświęcona kuchni Marii Kruszewskiej, m.in. z przepisem na wspaniałe ciasteczka, z których słynęła żona generała. W marcu 2011 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - Bronisław Komorowski i prezydent Republiki Estońskiej - Toomas Hendrik Ilves odsłonili w dworku w Viimsi pamiątkową tablicę poświęconą marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu oraz jego zasługom w budowaniu polsko-estońskiej współpracy. Dwa lata później przed dworkiem Milusin w Sulejówku, na terenie powstającego tam Muzeum Józefa Piłsudskiego, ci sami prezydenci, odsłonili tablicę pamiątkową poświęconą Generałowi Johanowi Laidonerowi. Na zachód od muzeum w Viimsi , na zboczu wzgórza opadającego łagodnie ku wodom Bałtyku, rozciąga się park dworski. Na samym jego krańcu znajduje się nowatorski w swym wyrazie artystycznym pomnik Johana i Marii Laidonerów, odsłonięty w 2014 roku. Praca konkursowa zespołu dwojga artystów Juhan Kangilaski i Maria Freimann, została zatytułowana „Taaskohtumine” („Spotkanie”). Czterometrowej wysokości rzeźba wykonana z czarnego granitu przedstawia powrót małżeństwa Laidonerów po długiej nieobecności i spotkanie pod symboliczną bramą. Na płycie poniżej wykuto słowa w języku estońskim autorstwa Johana Laidonera: „KOCHAM CIĘ I BĘDĘ CIĘ KOCHAĆ NA ZAWSZE I CZUJĘ SIĘ DOBRZE TYLKO WTEDY GDY JESTEŚMY RAZEM…”.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
1471 (pierwszy dwór), XIX w. (przebudowy); 2014 (pomnik)
Twórcy:
Juhan Kangilaski (rzeźbiarz; Estonia), Maria Freimann (rzeźbiarka; Estonia)
Bibliografia i archiwalia:
  • „Maria Laidoner’s Cuisine”, Estonian War Museum – General Laidoner Museum, Viimsi, 2015.
Opracowanie:
Mirek Osip-Pokrywka
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz