Józef Bożek (1782–1835), genialny wynalazca pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego, mimo że pozostaje postacią niemal zapomnianą w głównym nurcie historii techniki, jego dokonania wyprzedzały swoje czasy. Na przeszkodzie stanęły zwłaszcza ograniczenia finansowe, które znacząco wpłynęły na możliwości rozwoju jego innowacyjnych projektów.

Kwestia narodowości Józefa Bożka często budzi zainteresowanie wśród badaczy. Z dostępnych źródeł wynika, że pochodził z rodziny młynarza z Bier na Śląsku Cieszyńskim, obecnie części Polski, lecz w tamtych czasach należącego do monarchii austriackiej. Według czeskich badaczy rodzina miała mieć czeskie korzenie, w Polsce wskazuje się częściej na polskie lub śląskie. Nie ma więc jednomyślności co do pochodzenia Brożka - pojawiają się głosy określające go jako konstruktora czeskiego lub polskiego pochodzenia, niekiedy wskazuje się również na śląskie korzenie. Wydaje się jednak, że jednoznaczne przypisanie Bożkowi narodowościowej tożsamości jest niemożliwe i ahistoryczne. Pochodził ze Śląska Cieszyńskiego, zapewne w rodzinnym domu posługiwał się gwarą cieszyńską, jego korzenie tkwiły na Śląsku. Kształcił się i pracował przede wszystkim w kręgach czesko-austriackich. Przez miejsce pochodzenia powiązany był też po części z Polską kulturą i dlatego nagrobek jego odnotowany jest w katalogu poloników, bez rozstrzygania o jego narodowości. 

Wykształcenia zdobywał najpierw w Bielsku, a od 1795 r. w Cieszynie, studiował i realizował swoje projekty w Czechach, początkowo w Brnie, a następnie w Pradze, współtworząc historię czeskiej myśli technicznej i czeskich konstrukcji. Podczas nauki w gimnazjum Józef Bożek równolegle rozwijał swoje umiejętności techniczne. W tym okresie stworzył dla kolekcji ks. Leopolda Jana Szersznika (Scherschnika), dyrektora gimnazjum, serię modeli różnorodnych mechanizmów, w tym autentyczny model młyna. Modele te wzbogaciły później zbiory gimnazjum. Dzięki rekomendacji Szersznika w 1803 r. Bożek udał się do Brna, gdzie kontynuował edukację, skupiając się na matematyce i mechanice. W Brnie stworzył także model maszyny do strzyżenia sukna, który zachował się do dziś.   

W 1804 r. Józef Bożek podjął decyzję o przeprowadzce do Pragi, gdzie z jednej strony zarabiał, pracując m.in. jako zegarmistrz, a później nauczyciel dzieci hrabiego K. J. Clam-Martinica, a z drugiej kontynuował edukację na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Praskiego, skupiając się na matematyce i mechanice. Jego talent nie umknął uwadze słynnego profesora F. J. Gerstnera, który przyjął go pod swoje skrzydła i zaoferował stanowisko mechanika i mistrza zegarmistrzowskiego w nowo utworzonych warsztatach politechnicznych.

Decyzja o podjęciu pracy u prof. Františka Josefa Gerstnera (1756-1832) miała być punktem zwrotnym w karierze Bożka. Liczył, że pozwoli mu na pełne poświęcenie się pasji konstruktorskiej i realizację ambitnych projektów.  W obliczu tych wyzwań Bożek zdecydował się porzucić dotychczasowe zajęcia i edukację, aby w pełni skupić się na pracy w warsztatach politechnicznych. Jednakże, to zatrudnienie nie przynosiło Bożkowi wystarczających dochodów, a dominująca osobowość Gerstnera często ograniczała jego kreatywność i rzeczywiste możliwości rozwoju, co jednak nie przyniosło mu spodziewanej satysfakcji i nie dawało stabilności finansowej.

Rozpoczynając pracę w warsztatach politechnicznych, Józef Bożek miał okazję uczestniczyć w projektowaniu pierwszego silnika parowego na terenie Czech. W swojej pracy dla politechniki stworzył liczne modele i urządzenia, w tym zróżnicowane mechanizmy zegarowe i kompleksowe zegary, które obecnie można podziwiać w zbiorach Narodowego Muzeum Technicznego. Jego dziełem jest m.in. precyzyjny zegar dla Instytutu Astronomicznego zbudowany w 1812 r. Znaczące uznanie zdobył także jako twórca innowacyjnych pomocy ortopedycznych. Jego konstrukcje, w tym sztuczna ręka dla generała Aleksandrosa Ipsilantisa (1792-1828), który utracił kończynę w bitwie pod Chlumem, oraz protezy dla Fedora Danielowskiego, rosyjskiego oficera pozbawionego obu nóg poniżej kolan w wyniku walk pod Dreznem, zyskały szerokie uznanie za funkcjonalność i wygodę użytkowania. Innymi jego dziełami są maszyna do szlifowania soczewek czy autonomiczny warsztat tkacki. 

Największe uznanie, ale i największe rozczarowanie w karierze Józefa Bożka, przyniosły mu jego projekty związane z maszynami parowymi. Technicznie były to zaawansowane konstrukcje, które początkowo cieszyły się zainteresowaniem i uzyskały wsparcie finansowe. Niemniej jednak nie przekształciły się one w oczekiwany sukces finansowy. Jego  pojazd parowy, niekiedy określany też jako samochód lub lokomotywa, pokazany został w Pradze w 1815,  był to dopiero trzeci tego rodzaju pojazd na świecie, a jego konstrukcja była mniejsza i lżejsza - nie musiał więc poruszać się po torach, a do jego obsługi wystarczała jedna osoba. Sytuacja konstruktora znacząco się pogorszyła w 1817 r., gdy podczas prezentacji 1 czerwca zaprezentował udoskonalony pojazd parowy oraz łódź. Podczas pokazu rozpętała się burza i w wyniku zamieszania konstruktor został okradziony ze wszystkich zebranych pieniędzy. To wydarzenie znacznie pogorszyło jego, już i tak trudną, sytuację ekonomiczną i ostatecznie doprowadziło do zniszczenia prototypów oraz zaniechania dalszych eksperymentów z silnikami parowymi.

W tym okresie Józef Bożek założył również przedsiębiorstwo „Józef Bożek i synowie”. Po rozczarowaniu z roku 1817 ograniczył swoje zainteresowanie silnikami parowymi, jedynie skonstruował kilka niewielkich silników parowych dla wybranych klientów, nie podejmując się już bardziej ambitnych projektów w tej dziedzinie. W tym czasie skupił swoją działalność na projektowaniu i produkcji precyzyjnych mechanizmów zegarowych, maszyn przemysłowych i urządzeń wodociągowych. Zajmował się także tworzeniem konstrukcji wagonów kolejowych, odpowiadając na rosnące potrzeby nowo powstających czeskich linii kolejowych, oraz skonstruował drezynę. 

Niestety, podczas prac konserwacyjnych na starym wodociągu w wieży Świtkowskiej Bożek nabawił się zapalenia płuc. Ta choroba okazała się śmiertelna i doprowadziła do jego przedwczesnej śmierci 21 października 1835 r., gdy miał 53 lata. Pozostawił po sobie żonę Józefinę oraz dwóch synów, którzy podobnie jak ojciec zdobyli uznanie jako wybitni konstruktorzy.

Józef Bożek był bohaterem jednego z opowiadań Zofii Kossak-Szczuckiej oraz Gustawa Morcinka. W Bierach umieszczono tablicę pamiątkową.

Na cmentarzu Olszańskim w Pradze zachował się jego skromy nagrobek w formie krzyża na cokole i podstawie, poprzedzonego płytą nagrobną. Krzyż prosty na własnym dwustopniowym, profilowanym cokoliku. Pierwszy i drugi stopień cokołu prostopadłościenne. Na pierwszym stopniu od frontu płycina z tablicą z czarnego kamienia - skały magmowej, być może diorytu. Drugi stopień z dwiema płycinami w dolnej i górnej, analogiczne tablice jak na pierwszym stopniu. Wszystkie litery wypełnione złotą farbą. Cokół profilowaniem przechodzi w szerszy, czterospadowy daszek. Tablica na pierwszym stopniu upamiętnia Józefa Bożka, na drugim u góry znajduje się inskrypcja: 

Joseph Bożek / k. Ständ. polytechn. u k.k. landesbesugl. Mechanikus / starb am 21. Okt. 1835 im 54. Jahreseines rechtlich / ihantigen Lebens. //.

Poniżej tablica z 1952 r. z inskrypcją rytą:

K UCTĚNÍ PAMÁTKY / PRŮKOPNÍKA PARNI DOPRAVY / VE STŘEDNÍ EVROPĚ. / OBNOVENO ROKU 1952 2. VYŠŠI PRŮMYSLOVOU / ŠKOLOU STROJNICKOU V PRAZE I. A NÁRODNÍM / TECHNICKÝM MUSÉEM //.

Płyta z krzyżem wykonanym w reliefie, całość ujęta żeliwnym ogrodzeniem o zgeometryzowanych formach.