Położone na południowym krańcu Starego Miasta w Norymberdze Germańskie Muzeum Narodowe, które powstało w celu ochrony i promocji kultury germańskiej, kryje w swych zbiorach obiekty ukazujące głębokie związki kulturowe i historyczne pomiędzy dawną Polską a dawną Rzeszą.

Historia kolekcji

Germańskie Muzeum Narodowe, założone w 1852 r., powstało z inicjatywy frankońskiego kolekcjonera Hansa von und zu Aufseßa (1801-1872). W latach 30. XIX w. Aufseß, który od lat zabiegał o utworzenie muzeum poświęconego historii Niemiec, udostępnił szerszej publiczności w Norymberdze swoje prywatne zbiory niemieckich archiwaliów, dokumentów i dzieł sztuki. Równolegle zaczął opracowywać koncepcję germańskiego muzeum, które chroniłoby i promowało zabytki z obszarów niemieckojęzycznych, stając się miejscem „zjednoczenia źródeł literackich i artystycznych”. Ostatecznym impulsem do realizacji tego pomysłu stało się niepowodzeniu projektu zjednoczenia państw niemieckich z 1848 r. 

W 1857 r. muzeum uzyskało siedzibę w czternastowiecznym kompleksie architektonicznym, obejmującym dawny kościół i klasztor Kartuzów. Z uwagi na dynamiczny rozwój kolekcji siedziba muzeum została znacznie rozbudowana w XX w. 

Kolumna z polską sentencją

W 1993 r. przed wejściem do muzeum ustawiono instalację rzeźbiarską „Droga Praw Człowieka”, zaprojektowaną przez izraelskiego artystę Daniego Karavana (1930-2021). Na instalację składa się 30 kolumn, symbolizujących artykuły Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Na każdej kolumnie umieszczono inskrypcję w języku niemieckim oraz w jednym z 30 języków obcych. Kolumna z sentecją w języku polskim zawiera fragment szóstego artykułu konwencji: „Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie jego osobowości prawnej”. Umieszczenie tej  instalacji w sercu Norymbergi ma szczególny wydźwięk symboliczny z uwagi na procesy przeciwko zbrodniarzom III Rzeszy, które odbyły się nieopodal, przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w latach 1945-1949.

Zbiory poloników

Germańskie Muzeum Narodowe posiada bogaty zbiór obiektów germańskich związanych z władcami Polski, ryciny polskich twórców powstałe na terenie Niemiec czy obrazy ołtarzowe tworzącego w Niemczech Jana Polaka (około 1435-1519). 

Jednym z najcenniejszych eksponatów związanych z Polską jest polichromowany model renesansowej rzeźby nagrobnej Mikołaja Herburta Odnowskiego (1482-1555), wykonany z drewna lipowego. Prezentowany w części wystawy stałej w zachodnim skrzydle muzeum model posłużył w 1551 r. do wykonania przez niemieckiego ludwisarza, działającego w Norymberdze Pankracego Labenwolfa mosiężnego odlewu nagrobnej figury Odnowskiego, który po śmierci magnata został złożony w lwowskiej Katedrze Łacińskiej. Przedstawienie leżącego szlachcica pogrążonego we śnie w zbroi, z głową wspartą na dłoni, nawiązuje do ikonografii włoskich figur nagrobnych. Typ nagrobka, którego wykonanie za życia zlecił Odnowski, cieszył się dużą popularnościę w Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVI w. Popularność tę zawdzięczał pochodzącej z Italii królowej Bonie Sforzy d'Aragona, która sprowadziła do Polski włoskich artystów. 

Mikołaj Odnowski, herbu Herburt, należał do grona bliskich doradców królowej Bony. W latach 1535-1555 pełnił różne funkcje polityczne, m.in. kasztelana przemyskiego, starosty krasnostawskiego, wojewody sandomierskiego, wojewody krakowskiego, a także starosty generalnego ruskiego.